Пойтахтдаги машҳур Олой бозорининг орқа тарафида жойлашган бу дзюдо клуби 2025 йил баҳорида иш бошлади. Шунга ўхшаш клуб очиш Диёранинг кўп йиллик орзуларидан бири эди. Унинг Олимпиададаги муваффақияти кўплаб қизларда дзюдога қизиқиш уйғотди. Айниқса қиз фарзандини ушбу спорт турига бериш ниятидаги ота-оналарнинг Ўзбекистон дзюдо федерациясига мурожаатлари сезиларли кўпайди. Шундан сўнг федерация раҳбари Азизжон Камилов мазкур дзюдо клубини очиш таклифи билан чиқди, Диёра эса бу ғояни бажонидил қўллаб-қувватлади.

«Зални таъмирлаш тахминан икки ой давом этди. 2025 йил февралида очилиш маросими бўлди. Ўша куни ҳам федерациямиз раиси Азизжон Камилов, Ижтимоий ҳимоя миллий агентлиги директори ўринбосари Шаҳноза Мирзиёева каби яқин инсонларим ёнимда бўлди.

Клубимиз Тошкентнинг қоқ марказида жойлашган, бу нафақат мен учун, балки бу ерга қатнаётган болалар учун ҳам жуда қулай. Залимиз катта, шу боис болалар ҳам кўп — 300 га яқин. Аслида бу ерда 400 га яқин спортчи ҳам шуғулланиши мумкин.

Дзюдо якка кураш спорт тури бўлгани учун мураббий ҳар бир бола билан индивидуал ишлаши керак. Лекин битта мураббий — 300 ни қўя туринг — 100 нафар бола билан ҳам шуғулланишга ҳам улгуролмайди, натижа кўрсатиш ҳақида гапирмаса ҳам бўлади.

Шунинг учун клубимизда ҳозирча олти мураббий — уч нафар эркак ва яна шунча аёл устоз ишлаяпти. Ҳаммаси халқаро тоифадаги спорт усталари, терма жамоа муҳитини кўрган, айни вақтда, болалар билан қандай ишлаш кераклигини ҳам билади. Мураббийларимизга бир гапни мунтазам такрорлайман: биз шунчаки ҳаваскор спортчиларни эмас, балки терма жамоа сафида Ўзбекистон шарафини катта-катта мусобақаларда ҳимоя қиладиган дзюдочиларни тайёрлашимиз керак», — дейди Келдиёрова.

Клубда машғулотлар икки сменада ўтказилади. Бу ерга асосан аввал спорт билан шуғулланмаган болалар қабул қилинади. 5 ёшли болалар гуруҳлари ҳам бор, аммо уларга алоҳида эътибор кераклиги боис бу гуруҳда жойлар сони чекланган. Бироқ 7 ёшдан 13 ёшгача бўлганлар учун қабул давом этяпти. Машғулотлар пуллик, клуб ўз харажатларини мана шу тўловлар орқали қоплайди.

«Ёш болалар билан ишлаш осон эмас. Уларга ёзиш-чизишдан ҳам кўра спорт сирларини ўргатиш қийинроқ. Чунки бунда бола ўз танасини бошқариши керак. Тўғриси, бошида, биринчи икки-уч ойда мураббийларимизга ҳам қийин бўлди. Чунки клубимизга келаётган болалар ҳам, уларнинг ота-оналар ҳам дзюдо нималигини, машғулотлар қандай ўтишини билмасди. Вақт ўтиб, болаларни мусобақаларга ҳам олиб чиқа бошладик. Натижаларни кўриб қувоняпмиз, тўғри йўлдалигимиздан хурсандмиз.

Клуб аъзоларининг 40 фоизи қизлар. Дзюдо кўпроқ эркакларга хос спорт тури бўлгани учун ўғил болалар сони бироз кўпроқ. Аммо клубимизда дзюдочи қизларни кўпайтириш ниятидамиз. 8-март байрами арафаси қизлар учун илк катта очиқ чемпионат ўтказишни режалаштириб турибмиз. Унда Тошкент шаҳри ва ҳудудлардан келадиган опа-сингилларимиз ҳам қатнашади, фақат қизлар учун мўлжалланган мусобақа бўлади. Шу залимизда фақат хотин-қизлар иштирокидаги мусобақаларни йўлга қўйиб олсак, кейинчалик бу яхши анъанага айланиб қолади.

Август ойида она бўлганим учун спортга бирдан, тўлақонли қайта олмайман. Ҳозир асосан реабилитация машғулотларини қиляпман. Кунига икки соат вақтим спорт клубларида ўтади. 17-мактабдаги бу залга ҳафтасига уч марта келиб, машғулот ўтказаман. Зал видеокузатув билан қамраб олинган, шу боис қолган вақтда клуб фаолиятини телефон орқали кузатиб бораман.

Реабилитациядан сўнг, 2026 йил январидан татамига тўлиқ қайтиш ниятидаман. Ҳар ойда бир спортчилар учун маҳорат машғулотлари ўтказиш режам бор. Шунингдек, туғилиб ўсган юртим — Пастдарғомнинг Жума шаҳарчасида ҳам дзюдо клуби очмоқчимиз», — дейди Диёра Келдиёрова.

Самарқанд вилоятининг Пастдарғом туманидаги Жума шаҳарчасида оддий ўзбек оиласида туғилган Диёранинг болалиги кўпроқ спорт муҳитида ўтган. У оиладаги тўрт фарзанднинг тўнғичи бўлиб, онаси боғча тарбиячиси, отаси эса пахта тозалаш заводи ишчиси эди.

Диёра бувиси, яъни дадасининг онаси Гулсара Қувондиқова туфайли спорт оламига кириб келган.

«Дзюдонинг инсон учун фойдали жиҳатлари жуда кўп. Мен учун дзюдо, бу — ҳурмат. Ҳар бир жанг рэй, яъни таъзим билан бошланиб, таъзим билан тугайди. Мусобақа бошланиш арафасида татамига, сўнгра ҳакамларга рэй берамиз. Ҳатто рақиблар бир-бирига эгилиб таъзим қилади.

Жанг натижаси қандай бўлишидан қатъий назар мусобақадан кейин ҳам шу ҳолатни такрорлаймиз. Мураббийлар ҳам татамига чиққанида ўзаро рэй беради. Шу тариқа дзюдочилар тарбияланади — бошқаларни, ҳатто у рақибинг бўлса ҳам, ҳурмат қилиш муҳимлиги уқтирилади. Ҳатто кимононгизга ҳам ҳурматда бўлиб, уни тахлаб, юқори жойга қўйишни одатга айлантирасиз.

Дзюдо аслида «юмшоқ йўл» деган маънони англатишини кўпчилик билмайди. Сиз рақибни юмшоқ йўл билан йиқитишингиз, бунда унга жароҳат етказмаслигингиз лозим. Биз татамида бир-биримизни тепмаймиз, урмаймиз, қўпол ҳаракатлар қилмаймиз: рақибимизни енгиллик билан ўз йўлига ўзини йиқитишимиз зарур.

Бу спорт турида нафақат жисмоний ҳаракат ва техника, балки ақл ҳам катта роль ўйнайди. Дзюдо шахматга ўхшайди: ким тўғри тактикани танласа, ўша ғалаба қозонади. Жангда сониялар ҳам жуда муҳим ҳисобланади. Сониянинг оний бир лаҳзасида ё мағлуб бўласиз, ёки ғалаба қозонасиз».

Диёра 2024 йили Парижда бўлиб ўтган ёзги Олимпия ўйинларига салкам уч йил жиддий ҳозирлик кўрди. Унгача Гран-при мусобақалари, жаҳон чемпионатларида қатнашиб, Олимпиадага босқичма-босқич ҳам руҳан, ҳам жисмонан тайёрланиб борди. Бу «тайёргарлик даври» ичида у камида битта унутилмас воқеани ҳам бошдан кечирган.

«Бокуда бўлган катта мусобақада тиззамдан жароҳат олгандим. Жароҳат жиддий эмасди. Шу боис машғулотларга одатдагидек қатнайвердим. Бир куни саҳар соат 05:00 ларда қаттиқ оғриқдан уйғониб кетдим. Сув ичмоқчи бўлиб ўрнимдан турсам, оёғимни босолмаяпман.

Чала уйғоқ ҳолда аввалига нима бўлаётганини унчалик тушунмадим. Кейин бирдан миямга урди: «Олимпиада яқин!». Шундан сўнг шифокоримизга қўнғироқ қилиб, ҳолатни айтдим. Улар дарҳол етиб келиб, текшириб, даволашни бошлаб юборди.

Ўшанда Instagram’да ўтирсам, «Олимпиадага 150 кун қолди» деган расм чиқиб қолди… Ўша ҳолат нафақат менга, балки турмуш ўртоғимга ҳам кучли таъсир қилди — иккимиз ҳам кучли стрессга тушиб қолгандик. Бу воқеани ота-оналаримизга ҳам айтмаганмиз. Бир-биримизни қўллаб-қувватлаб, бу синовни ҳам енгиб ўтдик. Ўша жароҳатдан қутилишимга беш ҳафта вақт кетган.

Аввал, 2021 йили Токио Олимпиадасида қатнашганим туфайли бундай йирик мусобақада спортчига қандай босим бўлишини жуда яхши билардим, бу борада тажрибам бор эди. Тўрт йилда бир бўладиган мусобақада медаль олишни ҳар бир спортчи хоҳлайди, албатта. «Хатога йўл қўйсам, бу кунларни яна тўрт йил кутишимга, янада кўпроқ, кучлироқ меҳнат қилишимга тўғри келади», деган ўй-хаёллар бўлади — спортчи учун энг катта босим мана шу.

Шу сабабли руҳан тайёргарлик кўриш жуда муҳим. Терма жамоамиз психологи Лола опа Султанова билан Токиодан кейин қаттиқ ишладик. Ҳар бир босқичда ёнимизда туриб ёки телефон орқали бўлса ҳам руҳан тайёрлаб борди. Опа Париждаги Ўйинларда ҳам ёнимизда бўлди. Ҳар бир чиқишимдан аввал мураббийим мен билан қандай ишласа, психолог ҳам ундан кам бўлмаган даражада ишлади, муваффақиятга эришиш учун жамоавий ҳаракат қилдик.

Япониялик Ута Абэ билан 2023 йилги жаҳон чемпионати финалида ҳам жанг қилгандим. Унинг тактикаси, ҳарактеридан хабардор эдим. Шунга қарамай, Олимпиададаги ҳал қилувчи жангдан аввал Абэнинг бошқа жангларини ҳам интернетдан кўриб, ютуқ ва хатоларини таҳлил қилдик.

Абэ билан бўлган жангдан кейин унинг йиғлагани акс этган видеолар тармоқларда тарқалиб, муҳокамаларга сабаб бўлди. Айримлар мендан: «Унга ачиндингизми?», деб ҳам сўради. Спортда рақибга нисбатан ачиниш керак эмас, деб ўйлайман. Ўзим ҳам Олимпиадагача кўп мусобақаларда ютқазганман, шунча меҳнат қилиб, тер тўкиб, натижага эриша олмасангиз, алам қилади, албатта.

Агар Абэнинг ўрнида бўлганимда мен ҳам йиғлардим. Чунки Олимпиада учун қилинган меҳнат ва қийинчиликларни фақат ўзингиз, яқинларингиз ва мураббийлар билади, холос. Бошқалар тасаввур ҳам қилолмайди».

Диёра Келдиёрова 2024 йил августидан буён Ижтимоий ҳимоя миллий агентлигининг гендер тенгсизлиги ва болаларга нисбатан зўравонликка қарши курашиш бўйича махсус вакили ҳисобланади. У мазкур ташкилотдаги фаолияти давомида зўравонликка учраган хотин-қизлар билан мулоқот қилиб, уларнинг ички қўрқувини енгишга ва ўзига бўлган ишончини оширишга ёрдамлашади.

«Жамиятимизда ҳали ҳам хотин-қизларга нисбатан ишончсизлик, турли стереотиплар мавжуд. Шахсан ўзим Париждаги Олимпия ўйинларидан кейин ўзбек хотин-қизлари, анъанавий оилавий қадриятларни сақлаган ҳолда, исталган соҳада чўққига чиқиши мумкинлигини исботладим ва бу борада намуна бўла олдим, деб ўйлайман.

Ижтимоий ҳимоя миллий агентлиги ҳузурида Аёлларни реабилитация қилиш ва мослаштириш марказлари бор. У ерларда зўравонликка учраган аёллар учун барча шароитлар яратилган, олти ойгача ўзи ва фарзандлари билан бирга ушбу марказларда яшаб, ҳунар ҳам ўрганиши мумкин. Бу марказларга мурожаат қилаётган опа-сингилларимизнинг деярли барида ўзига ишонч етишмайди, улар чуқур депрессияда яшайди. Мен ҳам, психолог ва ҳуқуқшунослар қаторида, улар билан суҳбатлашиб, мотивация беришга, ўзига ишончини оширишга ҳаракат қиламан.

Бундан ташқари, агентлик ўтказадиган турли тадбирлар, учрашувларда ҳам аёллар билан суҳбатлашаман. Бизнинг вазифамиз — аёлларнинг жамиятдаги ўрнини мустаҳкамлаш ва уларнинг кучли бўлишига ёрдамлашиш», — дейди у.

Диёра гендер тенглиги деганда хотин-қизларнинг ҳам эркаклар сингари таълим олиши, карьера қилиши, ўзи қизиқадиган ҳар қандай соҳада тўсиқларсиз муваффақиятга эришишини тушунади. Унинг ўзи ҳам спортдаги фаолияти давомида бир неча марта жинси нуқтаи назаридан камситишга дуч келгани боис хотин-қизларни фаол қўллаб-қувватлаш тарафдори.

«2023 йилги Осиё ўйинларида бир қанча эркак спортчилар қатори мен ҳам олтин медални қўлга киритган эдим. Аммо федерацияда рағбатлантириш пайтида эркак спортчиларга кўпроқ эътибор қаратилган. Ўшанда менга алам қилганди, буни дискриминация сифатида қабул қилганман. Ҳолат юзасидан эътироз билдирганимдан кейингина: «Узр, эсимиздан чиқиб қолибсиз», дейишган. Ўша вазият кўп нарсани ижобий тарафга ўзгартирган.

Афсуски, гендер тенглиги тушунчасини нотўғри талқин қилувчилар, ҳатто ундан қўрқадиганлар ҳам бор. Аёлнинг оиласидаги вазифаларидан ташқари жамиятда ҳам ўз ўрни бўлиши, қизиққан соҳаси бўйича билим олиши ёки меҳнат қилиши, шахс сифатида шаклланиши керак. Шахсан ўзим ҳар бир аёл ҳам оилани, ҳам карьерани бирдек ушлаб, катта ютуқларга эришиши мумкин, деб ҳисоблайман. Бунинг учун аёлларга ишониш, уларга имкон бериш ва қўллаб-қувватлов керак, холос», — дейди у.

Ойижон (қайнонаси — таҳр.) ва дадажон (қайнотаси — таҳр.) ҳам дзюдочи фарзандни тарбиялагани учун бу спорт турининг қийинчиликлари, натижа кўрсатиш осон эмаслигини яхши тушунишади. Тўйдан олдин ҳам, кейин ҳам спортдаги режаларим, бу йўлда мени қўллашларини сўраганмиз. Тўйимиздан бир ҳафта аввал Туркиянинг Кўня шаҳрида бўлган Ислом бирдамлиги ўйинларида қатнашиб, олтин медални қўлга киритганман. Тўйдан икки кун ўтиб эса Италияга ўқув-машғулотига учиб кетганман.

Қайнота ва қайнонам ҳар доим менга ишониб, имкон беришади. Хоразмга келин бўлиб борганимда ҳам кунига икки маҳал бемалол машғулотга бориб келардим. Шундай турмуш ўртоғимнинг борлиги энг катта ютуғим, деб ўйлайман. У ота-онасига вазиятни тўғри тушунтиргани учун ҳам келинлик уйимдагилар ҳам мени қўллаб-қувватлайди. Ўзимни энг бахтли аёллардан бири деб ҳисоблайман».

«Мен саёҳатни, дунё кезишни жуда ёқтираман. Спорт туфайли кўп мамлакатларда бўлдим, турфа маданият ва тарих билан танишдим. Европанинг деярли барча мамлакатларида бўлганман. Энди Африка ва Америка томонларга ҳам бормоқчиман.

Чет элга биринчи сафарим Россияга бўлган. Лекин мен тез-тез боришни истайдиган давлат, бу — Япония. Кунчиқар мамлакат одамларининг маданияти, хотиржам ва сокинлиги жуда ёқади.

Тошкентда бўлганимда Ботаника боғига бориб, оилавий сайр қилишни яхши кўрамиз. Шунингдек, бир ойда камида бир-икки марта тоғларга чиқишга ҳам ҳаракат қиламиз. Чунки тоза ҳаво ва сокинликда одамнинг чарчоқлари чиқиб, энергияга тўлиб қайтади».