ФОТО: Шарипов Нуруллоҳ / «ГАЗЕТА.UZ»
Грузияга саёҳат
Тарих ва замонавийлик уйғунлиги

Грузия — Кавказ тоғларининг жанубий ёнбағрида жойлашган, бой тарихий ва маданий меросга эга мамлакат. У қадимги шарқий ва ғарбий цивилизациялар ўртасидаги кўприк сифатида ўзининг ноёб архитектураси, миллий таомлари ва гўзал анъаналари билан ажралиб туради. Ёз фаслининг дастлабки кунларида ана шу мўъжизакор мамлакатга саёҳат қилдим. Ушбу саёҳатни амалга оширишимга Easybooking компанияси ёрдам берди.


Грузияга бўлган саёҳатим ҳаётимнинг энг эсда қоларли саргузаштларидан бири бўлди. Тоғлар ва денгизлар, қадимий шаҳарлар ва замонавий иншоотлар билан бой бу мамлакатни кашф этиш ҳайратланарли ва завқли кечди. Тбилиси кўчаларида юрганимда тарихий ва замонавийликнинг уйғунлиги мени ҳайратда қолдирди. Боржоми, Бакуриани ва Батуми шаҳарлари эса ўзига хослиги билан саёҳатимни янада бойитди. Грузия меҳмондўстлик ва табиий гўзалликлари билан юрагимда алоҳида жой эгаллади.


Қуйидаги мақолада мен — «Газета.uz» мухбири Нуруллоҳ Шарипов Грузия саёҳати ҳақида сўзлаб бераман. Мақола давомида мўжизакор гўшани биргаликда кашф этамиз. Ана энди хавфсизлик камарларини тақиб, ўриндиқ суянчиғини тик ҳолга келтиринг. Биз Тошкент-Тбилиси йўналишида учамиз. Кетдик!

ТБИЛИСИ
Грузия пойтахти Тбилиси V асрда қирол Вахтанг Горгасали томонидан асос солинган. Шаҳар тарихда Форс, Византия, Араб ва Россия империялари ҳукмронлиги остида бўлган. Тбилисининг қадимий меъморчилиги ва бой маданияти шаҳарнинг тарихий бойлигини акс эттиради. Эски шаҳар тор кўчалари, ранг-баранг фасадлари ва тарихий бинолари билан ажралиб туради. Айниқса, уйларнинг турли хилдаги осма айвонлари (балконлари) ўзгача завқ бағишлайди. Замонавий Тбилиси эса юксак архитектура ва қулай инфратузилмаси билан ажралиб туради. Шунингдек, шаҳар Нарикала қалъаси ва Сулфур ҳаммомлари каби қадимий жойлари билан машҳур.
Тбилиси эски ва янги шаҳарга бўлинади. Эски Тбилисида тор кўчалар, қадимий бинолар ва тарихий ёдгорликлар мавжуд. Шота Руставели проспектида кўплаб дўконлар, кафелар ва театрлар жойлашган. Шаҳар марказидаги «Тинчлик кўприги» замонавий архитектура иншооти бўлиб, Рике парки ва эски шаҳарни бирлаштиради.

Кўприк остида эса Тбилисини кесиб ўтган Кура дарёси оқиб ўтади. Сиз Кура дарёси бўйлаб катерлар орқали саёҳат қилишингиз мумкин. Рике паркидаги ҳаво шарига чиқиб эса бутун шаҳарни юқоридан кузатиш имкониятига эга бўласиз.
реклама
Эски шаҳарда яна бир сайёҳларни ўзига жалб қилувчи иншоот бу Clock tower (Соат минораси) ҳисобланади. Тбилиси қўғирчоқ театрининг бир қисми бўлган минора ўзининг ноодатий архитектураси билан машҳур. Ҳар соатда минора айвончасида қўғирчоқ чиқиб, бонг уради. Буни кузатиш эса мароқли.
реклама
Юқорида қайд этиб ўтганимдек. Тбилиси ўзининг осма айвонли уйлари билан ҳам машҳур. Айниқса, эски шаҳар қисмида гўзал балконларни томоша қилишдан чарчамайсиз. Уларни ҳар бирини суратга олиб бир альбом қилишингиз ҳам мумкин. Худди қуйидаги каби.
реклама
Эски Тбилиси тарихий ва маданий обидалар билан тўла, улар орасида Нарикала қалъаси ва Сулфур ҳаммомлари алоҳида ўрин тутади. Нарикала қалъасини Рике боғидан томоша қилса бўлади. Янада яқинроқдан кўриш учун эса паркдаги канат орқали юқорига кўтарилиш мумкин. Канат орқали юқорига кўтарилсангиз Тбилиси рамзи бўлмиш Грузия онаси ҳайкалини ҳам яқиндан томоша қилиш имкониятига эга бўласиз.

Шаҳар айланиб бироз чарчаган бўлсангиз Озодлик майдони яқинида нафас ростлаб олишингиз мумкин.

реклама

Шундан сўнг, шаҳар бўйлаб саёҳатни давом эттириб Самеба соборига йўл оламиз. Муқаддас Учлик собори деб ҳам номланадиган ибодатхона Грузиянинг энг катта православ черковларидан биридир. Собор шаҳарнинг деярли барча қисмида кўриниб туради. Айниқса унинг тилла рангли том қисми қуёш нурларини қайтарганда ўзига хос маёқ вазифасини ўтайди.

реклама

Шаҳардан бироз узоқлашамиз. Тбилиси марказидан 15−20 дақиқалик йўлда Грузия хроникаси ёки Грузия тарихи ёдгорлиги бор. Ёдгорлик мамлакатнинг бой тарихини, маданий меросини ва диний анъаналарини акс эттиради. Бу ёдгорлик Грузия халқининг мустақиллик ва миллий ифтихорини мадҳ этувчи монументал иншоотдир. Бронза устунларидаги тасвирлар орқали Грузиянинг тарихий воқеалари, шоҳ ва қаҳрамонлари, шунингдек, диний саҳналар ҳақида ҳикоя қилинади.


Грузия хроникаси ёдгорлиги сайёҳлар учун очиқ ва бепул. Бу жойдан Тбилиси денгизининг гўзал манзарасини кўриш мумкин. Ёдгорликнинг улканлиги ва бой тасвирлари ташриф буюрувчиларга Грузия тарихига чуқурроқ назар солиш имконини беради. Бу жой нафақат тарихий ва маданий аҳамиятга эга, балки ажойиб суратга олиш жойи ҳамдир.

реклама

Бироз толиқдингиз-а? Майли, кеч бўлди, меҳмонхонада ҳордиқни яхшилаб чиқариб олинг. Тонг саҳардан Тбилиси ботаника боғига йўл оламиз.

Тбилиси миллий ботаника боғи

Тбилиси миллий ботаника боғи шаҳарга ташриф буюрган ҳар бир сайёҳ бориши керак бўлган жой деб ҳисоблайман. У Тбилисининг марказида жойлашган катта парк бўлиб, мамлакатнинг энг катта ва энг қадимий ботаника боғларидан бири ҳисобланади. Боғга 1620 йилда асос солинган. Ҳозирги кунда у 128 гектар майдонда жойлашган ва 4500 дан ортиқ ўсимлик турларини ўз ичига олади.


Тбилиси миллий ботаника боғи XVII асрда Тбилиси қироллик боғи сифатида ташкил этилган. Дастлаб у асосан декоратив ўсимликлар билан безатилган бўлиб, кейинчалик илмий тадқиқот ва ўсимликлар коллекциясига эътибор қаратилди. 1845 йилда боғ расман ботаника боғи мақомини олди ва илмий жиҳатдан ривожлана бошлади. Боғга кириш нархи 5 ларини ташкил этади.

Боғнинг диққатга сазовор жойлари
Кўприклар ва шаршаралар

Боғда кўплаб кўприклар ва кичик шаршаралар

мавжуд бўлиб, улар боғнинг табиий гўзаллигини янада оширади.

Боғ марказида эса осма кўприк ҳам бор.

Пальмали майдон
Турли хил пальма дарахтлари ва экзотик ўсимликлар жойлашган жой. Бу майдон тропик ўсимликлар билан тўла. Суратга тушиш учун эса ажойиб макон.
Япон боғи
Япон анъаналари асосида яратилган боғ бўлиб, тинчлик ва хотиржамликка чорлайди.
Розария
Бу жойда турли хил рангдаги ва турдаги атиргулларни кўришингиз мумкин. Баҳор ва ёз ойларида айниқса гўзал.
Гуллаган дарахтлар
Боғда баҳор ва ёз мавсумида гуллаган дарахтлар айниқса ажойиб кўриниш касб этади. Бу ерда Instagram учун гўзал контентлар тайёрлаш мумкин.
Бамбуклар
Ўзингизни Хитойга тушиб қолгандек ҳис қиласиз. Кўприк, сой ва бамбуклар сизда ажойиб ҳисларни уйғотади.
реклама

Тбилиси Ботаника боғи нафақат дам олиш жойи, балки илмий тадқиқотлар маркази ҳам ҳисобланади. Бу ерда турли хил таълим дастурлари ва тадбирлар ўтказилади. Илмий-тадқиқот ишлари орқали ботаниклар янги ўсимлик турларини ўрганадилар ва уларнинг экотизимдаги ўрнини аниқлайдилар. Шунингдек, боғда болалар ва катталар учун таълим дастурлари ҳам мавжуд. Боғда сайр қилиш, пикник қилиш ва табиатни кузатиш учун қулай жойлар мавжуд.


Тбилиси ботаника боғи ташриф буюрувчиларга нафақат гўзал манзаралар, балки табиий ва илмий бойликларни кашф этиш имконини ҳам беради. Бу жой Тбилисида вақт ўтказиш учун энг яхши манзиллардан бири ҳисобланади.

Қалай, боғ ёқдими? Энди эса шаҳардан чиқиб табиат қўйнига йўл оламиз. Бизда кейинги манзил — Боржоми!

БОРЖОМИ
Боржоми сувининг асл манбаи устида қурилган шиша гумбаз.

Боржоми — Грузиянинг марказий қисмида, Самцхе-Жавахети минтақасида жойлашган машҳур сайёҳлик ва дам олиш маркази. Бу шаҳар, биринчи навбатда, ўзининг шифобахш минерал сувлари ва табиий гўзаллиги билан танилган. Ҳа, айнан сиз жуда яхши билган ўша Боржоми суви. Боржоми шаҳри гўзал, айниқса, уни ўраб турган ям-яшил тоғлар. Ҳавоси мусаффо, ўпкангиз тўйганича нафас оласиз.

Шаҳарга келган сайёҳ албатта Боржоми шифобахш сувини ичишни мақсад қилган бўлади. Сувлар чиқадиган асл манбаини эса Боржоми марказий боғидан топасиз. Боғга кириш нархи 4 лари.


Бу боғ ўзининг бой табиий гўзаллиги, хилма-хил ўсимлик ва ҳайвонот дунёси билан машҳур. Бу ерда сайёҳлар турли хил манзаралардан баҳра олишлари мумкин. Боғда кўплаб дам олиш жойлари, пикник майдонлари ва сайр қилиш йўллари мавжуд. Бу ерда табиат билан боғлиқликни ҳис қилиш ва тинчликда дам олиш мумкин. Боғдаги шифобахш сувлар манбалари эса инсон соғлиғи учун жуда фойдали.


Боржоми марказий боғидаги энг машҳур жойлардан бири, албатта, Боржоми минерал сувининг асл манбасидир. Бу ерда ташрифчилар тўғридан-тўғри манбадан шифобахш сув ичишлари мумкин. Боржоми минерал суви бир неча асрлар давомида маълум бўлиб, унинг шифобахш хусусиятлари қадимдан тан олинган.

Марказий боғдаги махсус қурилмалар орқали ташрифчилар асл манбадан сув олишлари мумкин. Бу сув тўғридан-тўғри табиатдан келиб чиқади ва ундаги минераллар инсон соғлиғига фойдали. Боржоми суви кўплаб минералларга бой бўлиб, ҳазм қилиш тизими, буйраклар ва буғимлар учун фойдали. Ундан доимий равишда ичиш инсон организми учун шифобахш таъсир кўрсатади.


Лекин, эслаб қолинг, сувни елим идишга тўлдириб олишдан фойда йўқ. Чунки бу сув 30 дақиқага қолмай ўз хусусиятларини йўқотади. Туси хиралашиб, таъми ҳам ўзгариб қолади. Биринчи марта ташриф буюрганимда йўлбошловчимиз ҳам бу эслатмани айтиб ўтганди, лекин ўзим гувоҳи бўлмоқчи бўлиб сувни ярим литрлик елим идишга тўлдирдимда, уч-тўрт ҳўплам ичиб, қолганини ярим соатдан кейин ичиб кўрдим. Таъми кескин ўзгарибди. Энг яхшиси манбани ўзидан тўйиб, тўйиб ичиш экан.


Энди эса Боржоми билан хайрлашиб, юқорига — Бакуриани томон йўлга чиқамиз.

БАКУРИАНИ

Бакуриани — Грузиянинг Кичик Кавказ тоғларида жойлашган машҳур сайёҳлик ва дам олиш курорти. Бу жой, асосан, ўзининг қишки спорт турлари билан танилган бўлса-да, йилнинг ҳар қандай вақтида меҳмонларни жалб қилади.


Бакурианида бир неча чанғи трассалари ва сноуборд учун махсус жойлар мавжуд. Бу ерда бошловчилардан тортиб, профессионалларгача мос келадиган трассалар бор. Ёз ойларида Бакуриани экотуризм ва йўлларда сайр қилиш учун жуда мос жойга айланади. Шаҳар атрофидаги табиат гўзаллиги ва тоғ манзаралари сайёҳларни ўзига жалб қилади.

Бу ерда турли шифобахш хусусиятлари билан танилган сув манбалари мавжуд. Бакуриани атрофида бир неча миллий парклар ва қўриқхоналар мавжуд бўлиб, уларда турли хил ўсимлик ва ҳайвонот дунёсини кўриш мумкин. Курорт ҳудудида меҳмонхоналар, ресторанлар, кафелар ва турли хил дўконлар бор. Курортда ҳар хил туристик хизматлардан фойдаланиш мумкин.


Бакуриани — Грузиянинг ноёб гўшаларидан бири бўлиб, ҳар бир туристга турли хил фаолиятлар ва таассуротлар тақдим этади. Бакуриани табиатидан баҳра олиб бўлганимиздан кейин, ғарбга, денгиз томон йўл оламиз. Манзил эса — Батуми.

БАТУМИ
Қора денгиз бўйида жойлашган Грузиянинг машҳур курорт шаҳарларидан бири. Бу ерда сиз пляжларда дам олишингиз, тарихий ва замонавий биноларни кўришингиз ва табиатнинг ажойиб манзараларидан баҳраманд бўлишингиз мумкин.

Батумидаги меъморчилик ва маданият ўзига хослиги билан ажралиб туради. Шаҳарнинг тарихи ва замонавийликни уйғунлаштирган турли хил бино ва иншоотларига қарасангиз, унинг бой маданий меросини ҳис қиласиз.

Батумидаги биринчи кунингизни соҳил бўйидаги янги бульварда пиёда сайр қилишингизни маслаҳат бераман. Бульвар бўйлаб сайр шаҳарнинг энг кўзга кўринган жойларини қисқа муддатда кўриб чиқишнинг ажойиб имконияти. Бульвар бошланишида эса Али ва Нино ҳаракатланувчи ҳайкаллари ва Алфавит минорасини кўришингиз мумкин. Бульвар бўйлаб турли хил кафе ва ресторанлар ҳам мавжуд.
Батуми пляжи. Шаҳарнинг асосий пляжи тоза ва яхши ташкил этилган бўлиб, ёруғ қуёшли кунларда туристлар билан гавжум бўлади. Бу ерда турли хил кафе ва ресторанлар мавжуд бўлиб, дам олиш учун қулай шарт-шароит яратилган. Соҳил тошлоқдан иборат. Чўмилиш учун пляжга отланганингизда шуни ҳам ҳисобга олинг.

Пляждан узоқлашиб шаҳар томон ҳаракатлансангиз Батумининг эски бульварига ўтасиз. Эски бульвар бўйлаб боғлар ва сунъий кўллар жойлашган. Жазирама кунда бульвар бўйлаб сайр қилиш салқинлик беради. Шаҳар ичкарисига кирсангиз, албатта, Европа майдонига боринг. Бу майдон Батумининг энг марказий жойларидан бири бўлиб, бу ерда турли хил концертлар ва маданий тадбирлар ўтказилади. Тушлик қилмоқчи бўлсангиз майдон яқинида KFC ва McDonalds фаст фуд тармоқлари мавжуд.

Шаҳарни айланиб бўлганингиздан кейин ярим кунингизни Батуми ботаника боғида сарфласангиз бўлади.

Батуми ботаника боғи
Батуми ботаника боғи Батуми шаҳрининг энг машҳур ва сайёҳлар учун муҳим жойларидан бири ҳисобланади. Ушбу боғга 1912 йилда асос солинган ва ўзининг бой флора ва фаунаси билан ажралиб туради.

Батуми ботаника боғи дастлаб ботаник Кетсховели томонидан асос солинган. Боғнинг асосий мақсади ўсимликларни ўрганиш ва уларни сақлаш эди. Ушбу боғнинг ташкил этилиши ўша даврда Ғарбий Грузия иқлимининг тропик ўсимликлар учун мос эканлигини исботлаш учун хизмат қилган.

Боғ Қора денгиз қирғоғида, Батумидан тахминан 8 км узоқликда жойлашган. Бу жойнинг ажойиб иқлими ва денгизга яқинлиги боғдаги ўсимликларнинг ранг-баранглиги ва гўзаллигини оширади. Боғга кириш нархи 20 лари.
Боғда 2000 дан ортиқ турдаги ўсимликлар мавжуд. Бу ерда сиз Осиё, Америка, Австралия, Европа ва бошқа қитъалардан келтирилган ўсимликларни топишингиз мумкин. Боғнинг турли қисмлари ўзига хос бўлиб, ҳар бири маълум бир қитъа ёки минтақанинг ўсимликларига бағишланган.

Боғда сайёҳлар учун қулайликлар ҳам кўзда тутилган. Ёзувлар, йўл белгилар ва кўрсатмалар турли тилларда мавжуд. Боғда дам олиш жойлари, сув ичиш жойлари ва кичик дўконлар мавжуд. Шунингдек, бу ерда турли тадбирлар ва кўргазмалар ҳам ўтказилади.
Батуми ботаника боғи табиий гўзалликларни, илмий билимларни ва дам олишни бир жойда жамлаган ноёб жойдир. Саёҳатчилар учун бу боғ Грузиянинг бой ва хилма-хил ўсимлик дунёсини ўрганиш учун ажойиб имконият ҳисобланади. Бу ерда ўтказган вақтингиз сизга унутилмас таассуротлар қолдиради.
Фойдали маслаҳатлар
  • 1
    Вальюта
    Грузияга боришингиз билан вальютани алиштириб олинг. Аэропорт ва шаҳардаги айирбошлаш шохобчаларида вальюта курслари фарқи жуда катта эмас. Айтганча, Грузия пул бирлиги — лари. Шунингдек, танга пул — тетрадан ҳам фойдаланишади. Бунда 100 тетра 1 ларига тенг.
  • 2
    Жамоат транспорти ва такси
    Тбилиси ва Батуми каби катта шаҳарлар жамоат транспортидан фойдаланиш учун махсус карталарни сотиб олинг. Тбилисида метро ва автобуслар 1 лари, Батумида эса 30 тетрани ташкил этади. Шунингдек, ушбу карталарда канат ва трамвайларда юриш учун ҳам фойдаланиш мумкин. Мамлакатда Yandex Go ва Bolt такси хизматлари бор.
  • 3
    Овқатланиш
    Грузияда овқатланиш бир кишига ўртача 20−30 ларига тўғри келади. Жойига ва таом миқдорига қараб бундан арзон ҳам, бундан қиммат ҳам бўлиши мумкин.
  • 4
    Кийиниш
    Тбилиси ва Бакуриани каби тепалик ва пастликлардан иборат шаҳарларда юриш учун қулай оёқ кийим кийинг. Кийинишда ҳавода намгарчилик бироз юқори бўлишини ҳам инобатга олинг. Диний биноларга киришда ёпиқроқ кийининг.
  • 5
    Совғалар
    Тбилиси ва Батумида эсдалик сувенир ва совғаларни деярли ҳамма ердан топишингиз мумкин. Уларни сайёҳлар камроқ бўлган ҳудудларда арзон нархга топишингиз мумкин. Бироз савдолашсангиз ҳам бўлади.

Хулоса
Грузия саёҳатим давомида бой маданият ва табиий гўзалликлари билан ҳайратга солди. Тбилисидаги эски шаҳар кўчалари, Батумидаги замонавий архитектура ва Қора денгиз бўйидаги манзаралар, Боржомининг табиий гўзалликлари ва минералларга бой сувлари ҳамда Бакурианининг тоғлари саёҳатимга ўзига хос жозиба қўшди. Грузияликларнинг меҳмондўстлиги, бой тарихий мероси ва мазали ошхонаси саёҳатимизни янада мазмунли қилди.

Келажакдаги режаларда Грузиянинг бошқа ҳудудларини ҳам кашф этишни мақсад қилганман. Хусусан, Казбеги тоғларини зиёрат қилиш, Кутаисидаги Промете ғори ва Сатаплиа табиат қўриқхонаси билан танишиш, Сванети тоғлари ва унинг гўзал қишлоқларини кўриш ниятидаман. Бу сафарлар Грузиянинг янада кўпроқ маданий ва табиий бойликларини кашф этишга имкон беради.

Ушбу мақола Грузияга саёҳат қилишни режалаштираётганларга фойдали бўлади деган умиддаман. Грузия ҳар бир сайёҳ учун ўзига хос ва эсда қоларли тажриба тақдим этади.
реклама
Материални Нуруллоҳ Шарипов тайёрлади.
Фотосуратлар муаллифи: Нуруллоҳ Шарипов / «Газета.uz».

«Газета.uz» муаллифлигидаги график материаллар, шунингдек, матнга бўлган ҳуқуқлар «Газета.uz»га тегишли. «Газета.uz» интернет-нашри сайтига жойлаштирилган материаллардан фойдаланиш шартлари билан бу ерда танишиш мумкин.

Қизиқарли нарсаларни биласизми? У ҳақида бошқаларга айтиб бермоқчимисиз? Ўз ҳикоянгизни sp@gazeta.uz электрон манзилига юборинг.

Made on
Tilda