Men bu yerdagi ahvolni videoga olib, Instagram’imda storislarga ham qo‘ydim. Bugun (suhbat 8-fevral kuni bo‘lgan — tahr.) Guliston shahar hokimi mahallamizga kelgan, “to‘g‘rilab beramiz”, deb va’da berib ketdi. Ko‘ramiz, nima bo‘larkin. Ko‘chamiz oxirgi marta qachon asfaltlanganini ham eslolmayman.

Ayni vaqtda Toshkentda yashayapman, bu yerlarga kam kelaman. Shu yerda tug‘ilib-o‘sib, hozir asosan boshqa joyda yashayotgan odamni bu yerga qaytgan vaqti nima xursand qilishi mumkin? Xotiralar, albatta.

Aslida bu joylar qo‘shnichiligi, odamlari bilan qadrli edi. Masalan, Yangi yil arafasi qo‘shnilardan biri ko‘chaning o‘rtasiga bayram archasi o‘rnatardi, hamma chiqib, bayram qilardi. O‘ziga xos ahillik, birlik bor edi, hamma bir-biriga yaqin edi. Eski davrlarga xos mahalla muhiti bo‘lardi-da.

Hozir esa bu yerlarda odam qolmayapti… Mana, uylarga qarasangiz ham qarovsizdek, hech kim yashamaydigandek, orasida sotilayotganlari ham bor. Aslida ularda odam yashaydi. Lekin devorlari birpasda sho‘ralab, zang bosib ketadi. Chunki bu joylar ilgari botqoq bo‘lgan — Mirzacho‘lning botqoqlari. Yerosti suvlari yaqin, bir metr kavlasangiz, suv chiqib keladi.

Yoshlar ketyapti, chunki bu yerda ish yo‘q, tuzukroq biznes boshlash ham qiyin. Biror ish boshlasangiz, darrov xalal beradiganlar chiqib qoladi, kamida, ijarachi ijara haqini oshirib, ishingizni tortib olib, o‘zi davom ettirgisi kelib qoladi. Oson pul topishga qiziqadiganlar ham ko‘p — shunga yarasha yomon ishlar ham kam emas. Odamlar bu yerda istiqbol ko‘rmayotgani uchun ham boshqa joylarga ketyapti…

Do‘kondor Shuhrat aka bizga ishona boshlashi uchun besh daqiqalar yetarli bo‘ldi — endi u fotosuratchimiz Yevgeniy Sorochinga topshiriq bera boshladi: “Mana shu musorni ham suratga tushir, uka!”; bungacha Yevgeniy undan Konsta aytgan o‘sha 25 so‘mlik muzqaymoqdan hozir ham bormi-yo‘qligini so‘ragandi.

Do‘koncha qarshisida e’tibortalab bir bog‘cha bor. Lekin bu Konstaning bog‘chasi emas, u do‘koncha orqasidagi 5-maktabgacha ta’lim tashkilotiga qatnagan (ha, bir joyda ikkita bog‘cha yonma-yon, Konsta aytganidek, “mahalla uchun juda qulay”). Bu bog‘cha yaqinda ta’mirdan chiqqan, aniqrog‘i, ta’mirlashning oxirgi bosqichi davom etyapti. Va bunda Konstaning ham hissasi bor.

“Bu — mening birinchi bog‘cham. Sal avvalroq bu bog‘chadagi ahvolni zo‘r ko‘rsatib beradigan videosharh tayyorlab, internetga chiqargandik. Ahvol juda dahshatli edi — xuddi qo‘rqinchli filmlardagidek. Pollarida chidab bo‘lmas katta teshiklari bor, avariya holatidagi bir bino edi. Biz hammasini videoga olib, biroz „xeyterlik“ qildik va shu tariqa mas’ullar e’tiborini bu muammoga qaratmoqchi bo‘ldik”, — deydi Konsta.

Biz bog‘cha oldida suratga olayotganimizda, ichkaridan bir-ikki kishi: “Nima gap o‘zi, nimani rasmga olyapsizlar, qayerda chiqarasizlar?”, deb xavotirlanib chiqib keldi; buyoqdan esa do‘kondor Shuhrat aka: “Ichkariga kir, sening sharofating bilan qanday o‘zgarishlar bo‘lganini ko‘r”, deb bostirib keldi, “Bu yerdagi o‘zgarishlar oldida Toshkenting chikora!”, deb ham qo‘shib qo‘ydi.

Bog‘cha hovlisiga kirdik. Kamera, diktofon — bunday vahimani ko‘rgan ustaboshilardan biri Konstadan kimligini so‘radi. U shu kuni, ehtimol, Gulistonda bizning guvohligimizda Konstani tanimagan yagona inson bo‘lsa kerak.
Bu bog‘cha ta’mirlanishi uchun ko‘pchilik harakat qilgan, Konsta esa ustaboshiga bu jarayondagi o‘zining kamtarona xizmati haqida gapirib berdi.

Bu orada bog‘cha qorovuli ham yetib keldi, so‘ramay ichkariga kirmaslik, rasmga olmaslik kerakligi haqida va’z o‘qidi; ustaboshining “shu mahalladanman deyapti-ku, tanimaysizmi?”, degan savoliga qorovulning javobini biz bog‘chadan chiqayotganimizda eshitdik: “Ha-a, taniyman, bloger-ku”.

Sharif Abdullayev haqiqatan ham o‘z mahallasi uchun uning muammolarini ko‘tarib chiquvchi bir minbardek bo‘lib qolgan. Siz bu muammo va kamchiliklar haqida nafaqat uning qo‘shiqlarida eshitasiz, balki Instagram sahifasida ham ko‘rishingiz mumkin. Bu muammolar barham topishida hamma undan umidvordek ko‘rindi — “Gulistonning eng yaxshi qahvaxonasi”da o‘tirganimizda ham, svetoforning qizil chirog‘ida turganimizda ham odamlar undan “yo‘l ta’mirlanarkanmi, hokim nima debdi?”, deb so‘radi. Har qalay, “ijoding qalay, yangi qo‘shig‘ing qachon chiqadi?”, degan odamni uchratmadik.

“Qisman yordamim tegayotgandir, balki. Lekin mahallada mendan ko‘ra foydaliroq odamlar bor, masalan, Mastura opa”, deb kamtarlik qildi Konsta.

So‘g‘diyona ko‘chasidan chiqib, Beruniy tor ko‘chasiga burilganimizda, Konsta uni ta’riflab ketdi: “Mening Gulistonim” qo‘shig‘ida aytilgan Asfalt-ko‘cha — shu. Mahallamizda hali biror ko‘cha asfalt qilinmagan vaqtda ko‘cha boshidagi bir boy uni asfaltlatgan. Bunga ham biror 10−15 yilcha bo‘lib qoldi. Suv o‘tkazamiz deb, bu yerni ham rasvo qilishdi".

Lekin bu “rasvogarchilik”ning ham bir hikmati bor — Asfalt-ko‘cha tep-tekisligida bu yerda mashinalar juda tez yurardi. Hozir yaxshi — yo‘l rasvo qilingach, harakat sokinlashib qolgan.

Uning so‘zlariga ko‘ra, tez orada ta’mirlab berilishi va’da qilinayotgan ko‘chalarga aholi maxsus do‘ngalaklar (“yotiq politsiyachi”lar) o‘rnatib berilishini ham so‘rayapti. “Chunki bu yerda odamlar mashinani tez haydaydi”, — deya eslatdi reper.

Konstani boyagi do‘koncha oldida ham hamma taniyotgandi, bu yerda ham o‘tgan-ketgan mashina signal chaladi, ichidagi yo‘lovchilar qo‘li bilan “salyut” qiladi, boshqalari esa yo‘lning narigi tarafida turib olib, hol-ahvol so‘raydi. O‘zining mahallasi bo‘lgani uchun hamma tanisa kerak-da desak, yo‘q, shaharda ham shunday manzara — futbol o‘ynab yurgan bolakaylar kelib suratga tushadi, qizlar kulib qaraydi, tengdoshlar yo kattaroqlar hayron bo‘lib qoladi — “o‘zimi yo boshqami”, deb.

Eng qizig‘i qahvaxonadan chiqqanimizda bo‘ldi: bir lo‘li bola kelib, undan, ha, aynan Konstadan sadaqa so‘radi (lekin u yonida hech ham naqd pul olib yurmas ekan). “Naqd pul olib yurmayman”, degandi, bolakay tushunmay, hayratlangancha unga qarab: “Siz qo‘shiq aytasiz-ku?!”, dedi. Biz mana shundan keyin tan berdik — Konsta ayni damda Gulistonning eng taniqli san’atkori. U shunchalik mashhurki, uning suratlari va she’rlarini Gulistondagi “dom”larning devorlariga ham chizib-yozib ketishadi.

“Bolaligimda ham meni — butun Guliston bo‘lmasa-da, mahallamizdagi, o‘zimiz ishlagan bozor doirasida — ko‘pchilik bilardi. U vaqtlarda meni Sharif deb tanigan bo‘lishsa, hozir Konsta deb bilishadi. Masalan, men masjid yonidagi buzilib ketgan bozorda 6-sinfligimda o‘rik sharbati sotganman — o‘shandayoq mashhur edim. Men tayyorlagan sharbat tabiiy va qimmat edi — men saxarin ishlatmasdim, eng shirin o‘rikdan, novvot qo‘shib tayyorlardim. Boshqalar kosasini 200 so‘mdan sotgan vaqti men stakanini 300 so‘mdan sotardim. Lekin masjidga kelayotgan otaxonlar aynan men tayyorlagan sharbatni ichib, namozga kirib ketardi. Bunaqa sharbat boshqa hech kimda yo‘q edi, hozir ham hech kim qilmayapti”, — dedi u.

Bu bozordagi ishbilarmonlik ortidan qo‘lga kiritilgan mashhurlikka bir misol. Keyinchalik u kompyuter o‘yinlari orqali ham Gulistonda uncha-muncha nom chiqargan.

“Men ashaddiy o‘yinchiman. Eskitdan o‘ynayman. Darslardan qochib, kompyuter o‘ynagani borardim. Red Alert’dan boshlab, Generals, WarCraft’lardan o‘tib, Dota’da ham to‘xtamaganlardanman. Keyinroq Lineage’ga o‘tdim. Dahshat o‘yin edi bu. Bu o‘yin ichida yashardik. Shu o‘yin ortidan kompyuter o‘yinlariga qiziquvchilar hamjamiyatida tanilgan bolalar bor edi, o‘sha vaqtda men ham shu o‘yin sababli o‘yinchilar orasida taniqli edim”, — deb eslaydi Konsta.

Uning bu o‘yindagi nikneymi (taxallusi) “Eshon” bo‘lgan. Aniqrog‘i, “Eshon-2”.

“Bizda ikkita Abdullayev bor edi, biri men, ikkinchisi Xudoyor Abdullayev. U o‘zini Eshon derdi. Shuning uchun bolalar uni Eshon-1, meni esa Eshon-2 deb hazillashib chaqirishardi. O‘yin ichida qahramon yasayotganimda, bir hazilkash o‘rtog‘im “nikneymini men qo‘yay” deb, “Eshon-2″ deb yozib qo‘ygan. Shu bilan qolib ketdi. Ancha vaqtgacha taxallusim shunday bo‘lgan. Hamma Eshon derdi, o‘zim ham o‘rganib qolgandim. Birinchi qo‘shig‘imni yozganimda ham taxallusim shunga o‘xshashroq edi. Lekin ijodni bu taxallus bilan davom ettirmadim. Chunki bunda men bilan bog‘liqlik yo‘q. U bolalik hazili sifatida zo‘r, lekin bir umrga tatiydigan emas. Kamiga shunchaki Eshon emas, Eshon-2 — shunaqayam bo‘ladimi”, — deya kuladi o‘zi.

Lekin mashhurlikning ham o‘ziga yarasha qusurlari bor.

Masjid oldi — bizning yoshligimiz o‘tgan joy. Bu yerda piyodalar ko‘prigi bo‘lardi (2015-yildan keyin buzib tashlangan — tahr.), yo‘l bo‘yidagi bozorda o‘ynab yurardik (2017-yilda to‘liq buzib tashlangan — tahr.), bozorning ish vaqti tugagach, yonidagi yotoqxona maydonida futbol o‘ynardik. Masjidning ulkan avtoturargohi o‘rni ham bozorning bir qismi edi, qolgan yarmida kimlarningdir uylari bor edi. Bu joy bilan bog‘liq xotiralar ko‘p. Butun bolaligim shu yerda o‘tgan.

Bozorni buzib, o‘rniga qilgan g‘oyalari ish bermadi. Eng yomon narsa — bozor va mozorni buzish, deyishadi. Men bunga ko‘prik buzishni ham qo‘shgan bo‘lardim. O‘sha piyodalar ko‘prigi strategik jihatdan muvaffaqiyatli edi — uyog‘i ham bozor, buyog‘i ham; hammaga qulay edi. Vokzalga kelgan odam ko‘prikdan shunday tushib, bozorlik qilib, uyiga kirib ketardi. Hozir piyodalar ko‘priklari uzoq-uzoq, noqulay, bu tarafga odam o‘tmay qo‘ygan — yo boshqa yo‘l bilan ketyapti, yo mashinada, “marshrutka”da yuradigan bo‘lgan.

O‘z shahri haqida yozadigan, kuylaydigan istalgan reper bu yerda bo‘lgan piyodalar ko‘prigining buzib tashlanishiga tanqidiy yondashgan bo‘lardi. U Gulistondagi buzilishlarning boshlang‘ich nuqtasidek, go‘yo. Nafaqat bolalik xotiralarining, balki hamma narsaning buzilishi shu ko‘prikning olib tashlanishidan boshlangandek. Bu ko‘prikning buzilishi bilan nafaqat tarix bulg‘alandi, nazarimda, iqtisodiyot ham ishdan chiqdi.

Qo‘shiq kuylash ham bolaligimdan odat. Ravshan Sobirov, Tohir Sodiqov, “Sahar” guruhining qo‘shiqlarini aytardim. Ularning qo‘shiqlari baribir qiyin. Hozir rok-artistlarimizga ham nimadir yozib berib, “qoralama” (“demka”)siga o‘zim hirgoyi qilib bersam, “O, zo‘r aytdingiz”, deb qolishadi. “Men o‘zi shundan boshlaganman, shunga qiziqqanman-da”, deb javob beraman.

Bir vaqtlar bozorda ishlab, Gulistonning qayerida qo‘shiq yozadigan studiya bor ekan, deb yurardik. Hozir endi bu yerga konsertlar bergani kelyapmiz. Viloyatlardagi konsertlar foyda keltirmaydigan ishdek ko‘rinadi. Biz nafaqat Gulistonga, balki boshqa hududlarga ham bunday tadbirlarni olib borib, foydaga ham chiqarmoqchimiz. Bizning turnelarimiz boshqa artistlarga ham namuna bo‘ladi. Ularda ham viloyatlarga shunday konsertlarni olib kelsa bo‘larkan-ku, degan fikr uyg‘onadi.

Hozir bunday yakkaxon konsertni hech kim qilmaydi, chunki bu rostanam o‘zini oqlamaydi. Men qilayotgan konsertlarning esa moliyaviy foydasi bor, chunki men homiy jalb qilishni bilaman. Homiy bo‘lmasa, ha, foydasi bo‘lmasdi.

Birinchi konsertlarimizda biz pul masalasida katta foyda ko‘rmasligimiz mumkin, homiylar hisobiga chiptani arzonroq qilarmiz. Ammo kun kelib, odamlar haqiqiy konsert narxida chipta olishga o‘rganadi va o‘shanda “konsert chiptasi shunaqa ham qimmat bo‘ladimi?”, demaydi. Aksincha, “umrim bino bo‘lib bunaqa yaxshi konsert ko‘rmaganman”, deydi.

Masalan, Gulistondagilar o‘tgan yili shu gapni aytgandi, “bunaqa konsertni ko‘rmaganman”, degandi. Lekin, tan olishim kerak, Guliston — ma’murchilik nuqtai nazaridan eng murakkab shahar. Konsert tashkil etishda bundan-da og‘ir joy bo‘lmagan. Baxtga qarshi, sen qilayotgan ishni battar qiyinlashtirishga xizmat qiladigan mas’ullar ham yo‘q emas. Vaholanki, men shunchaki konsert berib, gulistonliklarni xursand qilgani kelgan bir odamman, xolos.

Gulistonning ma’muriy markaziga bordik. Bu Yandex Maps’da “Guliston” deb qidiruv berganingda ko‘rsatiladigan eng markaziy nuqta emas, undan to‘rt ko‘cha pastroqda. “Mana shu yerdan shaharning qiziqarli qismi boshlanadi, — dedi Konsta, Gulistonning Islom Karimov ko‘chasi bo‘ylab ketayotganimizda. — Bu drama teatri, binosi juda qiziq, o‘zi afsonaviy joy. Keyin hokimiyat — darrov seziladi-ya (hokimiyat olib boruvchi avtomobil yo‘li to‘sib qo‘yilgandi — tahr.). Yonida park. Oxirida kanal”.

Oxiri kanal bilan tugaydigan bu ko‘chaga Alisher Navoiy nomi berilgan. Shaharning shu kuni o‘zimiz borgan biror boshqa joyida bunchalik ko‘p daraxt ko‘rmadik. Ular Toshkentning Navoiy ko‘chasidagi kabi baland bo‘lmasa-da, har qalay, yilning issiq fasllarida soya beradigan darajada edi. Konsta uni “kuzda mazza qilib sayr qilishli yoqimli ko‘cha”, deb ta’rifladi.

“Nuqul yomon joylarni ko‘rsatibdi, deb o‘ylashmasin — axir yomondan yaxshigacha atigi besh qadam”, — deb qo‘shimcha qildi u.

“Zo‘r-a?, — dedi Konsta kanalni ko‘rsatib. — Hozir ham odamning suvga bir tushib chiqqisi keladi”.

Konsta kanal degan bu suvlikni boshqa joylarda daryo deb atagan bo‘lishardi — eni shu qadar keng, suvi shu qadar ko‘p.

“Do‘stlik kanalining bo‘yida mazza”, — dedi Konsta; bu fikrga qo‘shilmay iloj yo‘q — piyoda sayr qilish uchun ideal joy.

Bukri-ko‘prik — Do‘stlik kanalining osori-atiqalaridan. Maktabda bitiruv oqshomidan keyin — 25-maydagi so‘nggi qo‘ng‘iroq emas, o‘z sinfdoshlaringiz bilan o‘tkaziladigan oqshomni aytyapman — yigitlar mana shu ko‘prikka chiqib, suvga sakraydi. Xuddi Toshkentda O‘rdaning ko‘prigidan Anhorga sakrashdek, Gulistonda ham shunaqa an’ana bo‘lgan. Bu odat hozir ham saqlanib qolganmi-yo‘qmi, aniq bilmayman.

Umuman, kanal bo‘yida sayr qilish rostan ham mazza. Ayniqsa, kechalari chiroqlari yongach (agar elektr energiyasini iqtisod qilish tartibi ishga tushmagan bo‘lsa), yana ham chiroyli bo‘ladi.

Masalan, Buxoroning Eski shahari juda yoqadi, u yerda sayr qilishni yaxshi ko‘raman. Ammo sayyohlar bilan gavjum shu joyda yaxshi kofe qiladigan joylar kam. Shaharning o‘zida yangi ochilgan yaxshi restoranlar va yaxshi kofe kam emas, ammo Eski shaharda biroz muammo.

Samarqand ham qiziq, lekin Buxorochalik emas. Buxoro — kayf! Darvoqe, eng yomon amerikano Samarqand Registoni oldidagi daraxtzor ichida ochilgan muassasada qilinsa kerak. Kofe emas, zang ichgandek bo‘lasan…

Xiva ham yoqadi. Urganch ham — shinam shahar. Qarshida ham hech qanday noqulaylik his qilmayman. Bu shaharlarga nisbatan ko‘proq borganim uchun ko‘nikib, moslashib ketganman. U yerlarga borganimda qayerda nonushta qilaman, qayerda kofe ichaman, qayerda sayr qilaman — aniq bilaman. Ularda konsertlar ham nisbatan yaxshi o‘tadi.

Biz Gulistondagi “Registon” degan majmuaga keldik. Bu majmuada logotipi Radisson mehmonxonalar tarmog‘inikiga o‘xshash otel, bazmlar uchun mo‘ljallangan katta to‘yxona, har kuni kirib ovqatlanish mumkin oshxona va, Konstaning ta’rifiga ko‘ra, “Gulistondagi eng mazali kofe” tayyorlanadigan qahvaxona bor. “Juda maqtab yuborganimga endi o‘zim qo‘rqa boshladim — barista almashtirilib, kofe sifati yomonlashib ketgan bo‘lsa-ya?”.

Konsta bu joyning qahvasidan tashqari muzqaymog‘i ham yoqarkan (umuman, hikoya qariyb 25 so‘mlik bolalik muzqaymog‘idan boshlanib, masjid maydonidagi muzqaymoqqa ulanib, so‘ng Guliston Registonida ham muzqaymoq maqtalganidan xulosa qilish mumkinki, Konsta — muzqaymoqqa oshiq). “Yozda bu yerda odamlar muzqaymoqqa navbatga turadi. Muzqaymog‘i juda zo‘r, bomba!”, — deb maqtadi.

Kafega kirdik. Konstani deyarli hamma — ishchilar ham, boshqa kofemanlar ham tanidi. Konsta ularning ba’zilariga bizni tanishtirdi — mahallalarda musiqa izlab yurganimizni tushuntirdi, Shuhrat akaning do‘konchasini ham suratga tushirganimizni ma’lum qildi. Joylashdik. Konsta flet-uayt so‘radi. Fotosuratchimiz Yevgeniy esa raf qahva so‘ragandi, Sasha ismli ofitsiant qiz hozir bunday kofe qilinmayotganini aytdi. “Yo‘qmi? Men yo‘lda sizlarni shuncha maqtab kelgandim-a”, — deb qoldi Konsta.

Biz o‘tirgan stol ortida pianino va gitara bor edi.

“Yo‘q, men chalolmayman, — deya tan oldi Konsta. — Lekin istalgan musiqa asbobining ovozidan mazza qilaman. Ukulele yoqadi, gitara ijrosi ham yoqadi, ayniqsa, finger-stayl”.

Ayni vaqtda, uning Yandex Music’dagi pleylistida torli musiqa asboblaridan ko‘ra klavishlarda ijro etilgan kuy-musiqalar ko‘proqligini aytdi va ulardan birini qo‘yib berdi. Bu Lyudoviko Eynaudining “Una Mattina” kompozitsiyasi edi.

Nazarimda, Guliston — o‘zbekcha getto. O‘zimizning yoshligimizga qaraydigan bo‘lsak, qancha qiyinchilik, muammo, hatto, qonunbuzarliklarga duch kelganmiz. Nachora — hayot shunaqa, qanday qilib bo‘lsa ham, tirikchilikni o‘tkazish kerak. Qo‘shimcha 50 yo 100 dollar ishlab qolish katta baxt sanalardi. O‘sha pulni topgan vaqtingiz o‘zingizni juda baxtli his qilasiz. U vaqtda o‘lchovlaringiz boshqacha bo‘ladi. Sizga faqat shu narsa juda katta baxtdek ko‘rinadi.

Hozir ham atrofimizda, xususan, qonun bilan muammolari bor tanish-bilishlarimiz yo‘q emas. Ularning hammasini bitta qilib “ular yomon edi”, deyish to‘g‘ri bo‘lmaydi. Aslida ularning aksariyati haqiqatan ham yaxshi odamlar, shunchaki kimdir qayerdadir adashgan bo‘lishi mumkin. Valyuta ayirboshlash yoki vaqti-soati kelganda pirotexnika bilan savdo qilish — ha, qayerdadir bu katta harflar bilan “qonunbuzarlik” deya ta’riflanadigan narsa. Ammo o‘sha vaqtida biz uchun, u yerdagi odamlar uchun bu oddiy tirikchilik tashvishi bo‘lgan. Boshqa iloji yo‘qligidan odamlar shunday tirikchilik qilgan.

Bunday muammoli odamlar yig‘indisi bugungi kayfiyatga ham ta’sir qiladi, odamlarning, xususan, yoshlarning xarakterida o‘z ifodasini topadi. Men o‘zim ham anchagina isyonkorman. Ko‘p joyda kurashishga, qotib qolgan qoidalarni buzishga harakat qiladigan odamman. Mendagi bu isyonkorlik ijodimda yuzaga chiqqan, boshqa odamlarda esa bu butunlay boshqacha hayotiy holatlarda namoyon bo‘lishi mumkin.

Konstaning qizi hali kichkina, u hozir otasining qo‘shiqlarini ajratib olish tugul, O‘zbekiston bilan chet elning farqiga ham bormaydi. “Dam olgani Tailandga bordik — dengizni hisobga olmasa, boshqa hech narsani sezgani yo‘q”, — dedi reper. Lekin O‘zbekistonda farzandi bilan sayrga chiqqan mahali, Konstani biroz qo‘rquv bosadi.

Guliston va Toshkentni bir-biriga solishtirsa, ularning qanday o‘xshashliklari bor, qanday ijobiy va salbiy jihatlari bor? Birinchi o‘xshashlik — chang. “Guliston vaqti-vaqti bilan Mirzacho‘l ekanini eslab qoladi. Chang ko‘p. Qurilish ham ko‘p, daraxtlar esa kam”, — dedi Konsta.

Kamchiliklariga kelsak, Gulistonda odamlar zerikadi, chunki ko‘ngil yozish uchun vosita, imkoniyat kam. Ko‘ngilochar faollik juda kam, ko‘pchilik tirikchilik tashvishlariga botib ketgan. Ba’zilariga ichkilik yechimdek ko‘rinadi, shu bilan hovurini bosadi. Lekin odamlar juda sodda, samimiy.

Masalan, men Toshkent metrosini yaxshi ko‘raman, unda yurgim keladi, u juda chiroyli. Ammo tiqilinchda konserva bankasidagi kilka baliqday ketish zavqli emas. Bunda hech qanday romantika yo‘q.

Mashina haydashni ham yoqtirmayman. Haydashni bilaman, lekin xohlamayman — masalan, avtoturargoh izlab yurgim kelmaydi. Menga piyoda yurish yoqadi. Toshkentda ko‘p piyoda yuraman. Piyoda yurish — zo‘r! Fikrlaringizni jamlab olishingiz mumkin. Piyoda yurgan vaqtingiz ishlamaysiz. Kamida qo‘lingiz telefonda bo‘lmaydi. Faqat yurasiz, boshni ko‘tarib, chor-atrofni tomosha qilasiz.

Men, masalan, “Oybek” metrosidan chiqib, Taras Shevchenko ko‘chasigacha piyoda boraman va qayerdadir kofe ichaman. Yoki “Oybek”ning boshqa tarafidan chiqib, Markaziy univermag (SUM)gacha boraman va u yerda ham kofe ichaman. Yoki Navoiy ko‘chasidagi ofisimizdan chiqib, SUMgacha piyoda kelaman. Ba’zida “Poytaxt” savdo markazigacha piyoda boramiz. Mana shunday yo‘nalishlar bo‘yicha piyoda yurib turaman. Bu menga yoqadi.

Konsta bizga Gulistonning asosan yaxshi narsalarini ko‘rsatdi. Masalan, bir joyda yo‘limizdan perashkaxona chiqdi. “Bu yerning perashkalari — afsonaviy”, — dedi Konsta va uning bir tanishi mana shu perashkaxonaga xalal bermaslik uchun o‘z perashkaxonasini ochish fikridan qaytgani haqida gapirib berdi.

Mahallasida zo‘r somsa qilinishi aytdi (lekin biz u yerga qaytguncha somsaxona yopilib ulgurgandi). Oxiri “Gulistonning yana bir zo‘r narsasi”, “Gulistonda hamma biladigan bazaviy joylardan biri” — nonga qilinadigan xot-dogga bordik.

Torgina do‘koncha, ostonasida King Macarella’ning surati tushirilgan plakat kutib oladi. Tashqarida kimdir ovqatlanyapti, o‘spirinlar esa megabayt sotib olyapti. Ulardan biri: “Konstami?”, deb qoldi. “Ha, xuddi o‘zi”, deb biz ham tor xonaga kirdik.

Konsta qo‘li-qo‘li tegmay xot-dog tayyorlayotgan yigitcha — Umidjondan to‘lov qilishga karta so‘radi. Sotuvchi bola unga qadog‘i buzilmagan o‘yin qartasi chiqarib berdi.

“Bunaqa karta emas, pul to‘lashga karta raqami so‘rayapman”, dedi Konsta kulib (lekin bu yerda “klik” qilib to‘lab bo‘lmas ekan).

Peshtoqiga “XON” deb yozilgan bu muassasada sosiskali va kolbasali xot-doglar qilinadi. Konsta kolbasali xot-dogga buyurtma berdi.

Umidjon avvalgida ayfonida rasmga olmoqchi bo‘ldi, lekin o‘xshamadi. Keyin Android-qurulmasini oldi — uning ham ekrani o‘rtasidan chiziq tushgan.

Konsta kulib: “Telefoningga nima bo‘lgan?”, deb so‘ragan bo‘ldi.

Shu vaqt, xuddi bu savolga javob bergandek, tashqaridagilarning gapi quloqqa chalindi: “Hozir problemasi yo‘q odamning o‘zi yo‘q”.

Menga qiziq-da — hokimlar qaysi soha mutaxassisi o‘zi? Kim u — iqtisodchimi, marketologmi, urbanistmi? Keladi-da, o‘nlab yillar davomida odamlar o‘rgangan, qon-qoniga singib ketgan, DNKlariga o‘rnashib qolgan narsalarni “yangi reja”si bilan o‘zgartirib, buzib tashlaydi. Uning “yangi rejasi” bo‘yicha endi odamlar bu ko‘prikdan emas, boshqa ko‘prikdan o‘tishi kerak, bu bozorga emas, boshqa bozorga borishi kerak. Vaholanki, mahallamizdagi bozor yaxshi edi, uni buzmasdan ham yanada chiroyli qilsa bo‘lardi. Men ko‘p gapirgan piyodalar ko‘prigini ham buzmaslik mumkin edi.

Ya’ni, ba’zida shaharning tabiiy rivojlanishiga ham qo‘yib berish kerak. Tashqaridan har xil odam kelib, “nima to‘g‘riligini men sizlardan ko‘ra yaxshiroq bilaman”, deb o‘z rejalarini tiqishtiravermasa, shahar o‘zini o‘zi eplay oladi. Har bir shaharning tabiiy afzalliklari bor. Ularni buzmaslik kerak. Ularni butkul, tanib bo‘lmaydigan darajada o‘zgartirib tashlamaslik kerak. Ular shaharning joni. Nimadir qurmoqchi bo‘lsang, bo‘sh joy tiqilib yotibdi. Ishlab turgan narsaga teginishning nima keragi bor?

Shaharlar har doim ham hokimiyatga yoqadigan bo‘lavermaydi, ba’zida xalqqa yoqadigan bo‘lishi ham mumkin. Shahar bu xuddi mas’uliyati cheklanmagan bir korxonadek gap — o‘zini o‘zini eplash uchun u o‘zi yo‘l topyapti, siz faqat uning rivojlanishiga xalal bermay, sharoit hozirlab bersangiz kifoya. Masalan, bir joyda bitta bozor ochilib, u yerda 100 ta tadbirkor 10 kishidan ishlatyaptimi — bir joyda 1000 kishi ishlashi katta narsa-ku — u o‘syaptimi, rivojlanyaptimi, uni buzish yo ko‘chirish haqida o‘ylamaslik kerak.

Har holda, Guliston kabi shaharlarda bunday ishlarni juda ehtiyotkorlik bilan qilish lozim. Bu yerdagi tadbirkorlarning hammasida ham qora kuniga asrab qo‘ygan puli yo‘q — agar siz boshlagan ko‘chirish o‘xshamay qolsa, ish bermasa, bu odamlar oldida juda katta aybdorga aylanib qolasiz. Shuning uchun o‘z holiga qo‘ygan yaxshiroq. Ha, chiroyli bo‘lmasligi mumkin, qandaydir vahima-planlarga mos kelmas — qo‘lingizdan kelsa, xalal bermay, buzmay, shu bozorni chiroyli qilib bering. Lekin bu tadbirkorlar iqtisodiyotni yurgizyapti, solig‘ini to‘layapti, odamlarni ishlatib, oylik beryapti — yaxshisi, ularga tegmaslik kerak.

Guliston shahri ham, Sirdaryo viloyati ham “ucha oladigan”, “uchib ketishi” kerak bo‘lgan joy. Lekin qandaydir tushunmovchilik bo‘lyapti-da. Vaholanki, xalq soddagina, mehnatkash, jaydari. Mahallamizga viloyat hokimi [Erkinjon Turdimov] ham kelaman, degan ekan. Hozir hamma unga ijobiy munosabatda. Hokim kimligini, yangi hokim kelganini hamma bilayotgani, sezayotgani ham yaxshi belgi. Odamlar “endi yaxshi bo‘ladi”, deyapti, “e, kelib-ketadiganlarning yana bittasi-da”, demayapti. “Hokim ko‘rmagan joyimizmidi”, demayapti.

Qandaydir umid bor.