Маҳаллалар мусиқаси
Bu Qala рок-гуруҳи билан Тошкент бўйлаб сайр
Маҳаллалар мусиқаси
Bu Qala рок-гуруҳи билан Тошкент бўйлаб сайр
«Газета» Yandex Music билан ҳамкорликда «Маҳаллалар мусиқаси» лойиҳасини давом эттиради. Биз бунда машҳурлар билан пиёда сайр қиламиз. Бу сафар Bu Qala гуруҳи вакиллари — Эҳсонбек ва Азизхон билан пойтахтни айланиб, рок ва унинг Ўзбекистондаги ҳолати, шаҳарсозлик ва Самарқанд оши ҳақида гаплашдик.
«Газета» Yandex Music билан ҳамкорликда «Маҳаллалар мусиқаси» лойиҳасини давом эттиради. Биз бунда машҳурлар билан пиёда сайр қиламиз. Бу сафар Bu Qala гуруҳи вакиллари — Эҳсонбек ва Азизхон билан пойтахтни айланиб, рок ва унинг Ўзбекистондаги ҳолати, шаҳарсозлик ва Самарқанд оши ҳақида гаплашдик.
Икки йил бурун ташкил этилган Bu Qala рок-гуруҳи қисқа вақт ичида «Керагинг йўқ», «Самарқанд оши» каби тароналари билан маълум даражада ўз аудиториясини топди. Бу ўсмир рокерлар имиджи 1980−1990 йиллар афсоналарини ёдга солса, клипларидаги ўзига хос актёрлик ва созандалик маҳорати ҳам томошабин эътиборини тортмай қолмайди.

Bu Qala — тўрт ижодкордан иборат гуруҳ. Ҳар бирининг дунёқараши, характери ҳар хил, гуруҳдаги вазифалари ҳам фарқли: Азизхон Исмоилий асосий гитара, Роман Ширшов — барабанлар, Амирхон Шайхутдинов — бас гитара, Эҳсонбек Холмуродов эса гитара ва вокал орқали ҳар бир трекка безак беради. Гуруҳнинг яқин ижодий ҳамкори Сарвархўжа Эргашев эса қўшиқларнинг сўзлари ва пост-продакшн билан шуғулланади.
Серчинор ва лифтсиз уй
Эҳсонбек билан тонг соат 07:00 да Дархонда, халқ тилида ҳали ҳам «Новомосковский» деб аталувчи маҳалла бошида учрашдик. У бизни оиласи билан бирга истиқомат қиладиган кўп қаватли уй томон етаклади. Серчинор йўл узра борарканмиз, Эҳсонбек бу ерда ҳар бир маҳалладоши чинорларни севишини, дарахтларнинг кесилиши жуда катта фожиа эканлигини таъкидлади.
«Икки ёшимгача Марказ-1 даҳасида, бувим ва бувам бошчилигида катта оила бўлиб яшаганмиз: 4 хонали уйда 10 чоғли одам яшаган. Дадам тўнғич ўғил бўлгани учун кейинчалик алоҳида чиқиб, мана шу маҳаллага кўчиб келганмиз. 5-қаватда яшаймиз. Ота-онамнинг айтишича, подъездимиз учинчи қаватида 2004−2005 йилларда хонанда Жаҳонгир Отажонов яшаган экан.
Ўрни келганда айтиб кетай — Bu Qala Жаҳонгир ака билан бирга қўшиқ айтишни орзу қилади, чунки у киши ижодда янгилик қилишдан қўрқмайдиган, ўз услубига эга қўшиқчи.
Квартирамиз жуда яхши ҳудудда жойлашган — шаҳар марказига яқин, ҳамма шароитлар бор. Фақат битта муаммо бор — лифт йўқ. Шунинг учун кексалар ва ёш болали аёлларга жуда қийин. Мисол учун, 5-қаватда бизга қўшни бир кекса аёл яшарди, пандемия вақти вафот этди. У 83 ёшида ҳам давлат ишида ишларди, ҳар куни зинадан қийналиб тушиб чиқарди. Беш қаватли уйларга ҳам лифтлар ўрнатилиши керак, деб ўйлайман. Германия, Грузия каби давлатларда бу муаммога ечим топилган. Назаримда, бизда ҳам буни уддаласа бўлади.
Болалигим асосан шу ерда ўтган, ўртоқларим билан ўтин ёқиб, картошка куйдириб еганларимиз ҳеч эсимдан чиқмайди. Уйимиз тагида чинорларнинг кўплиги бизни доим қувонтирган. Ёзда бу ерлар жуда салқин. Кўп нарсалар ўзгариб кетган, албатта. Авваллари мана бу спорт майдончаси ўрнида болалар майдончаси бор эди. Ҳозир бу ерда болалар копток тепади, холос. Автотураргоҳ ўрнида бассейн бўларди, лекин унинг сувга тўлганини ҳеч қачон кўрмаганман.
Трамвай ва радарлар ҳақида
Эҳсонбек билан Оққўрғон кўчаси бўйлаб, Марказ-1 томон пиёда юрарканмиз, у бир вақтлар шу кўча бўйлаб трамвайда боғчага қатнаганини эслади.
Бувим ва бувамни кўриш учун Марказ-1 га кўп борардик, боғчам ҳам ўша атрофда эди. Худди мана шу кўчадан иккита йўналишда травмай қатнарди, охирги бекати уйимизга жуда яқин эди. Кўпинча ойим мени трамвайда боғчага олиб борарди. Шу ердан «Болалар дунёси»гача трамвайда бориб, уёғига яёв кетардик. Мактабга энди чиққан вақтларим эса трамвайнинг бизнинг кўчамиздан ўтган бўлаги олиб ташланган эди.
Жамоат транспортлари орасида автобус ва метродан ташқари трамвай ҳам бўлиши керак, деб ўйлайман. У қулай ва хавфсиз транспорт. У тирбандликда қолиб кетмайди, экологияга зарари ҳам катта эмас. Тошкентга яна трамвайлар қайтишини, аввалгидек, одамлар билан тўла юришини жуда-жуда истайман.

Лицейда ўқиб юрганимда, урбанист бўлишни ҳам орзу қилганман. Лекин бу соҳа эгаси бўлиш учун жуда кўп ўқиш керак экан, масъулияти ҳам катта. Санъат йўлини танлаган бўлсам-да, интернетда ҳали ҳам шаҳарсозликка доир маълумотларни кузатиб бораман, бу борада янги нарсаларни ўрганаман.
18 ёшимдан бери машина ҳайдайман, ҳозир ҳам Cobalt’им бор. Лекин ундан жуда кам фойдаланаман — тоққа чиқcак ёки уйдагиларни бозор-ўчарга олиб бориш керак бўлиб қолса, рулга ўтираман. Мен учун шаҳар ичида автобусда юриш қулайроқ. Чунки айрим ҳайдовчилар машина ҳайдашни яхши ўзлаштирмаган ёки йўл ҳаракати қоидаларини яхши билмайди. Бу эса хавфли туюлади. Баъзида мотоцикил ҳам ҳайдаб тураман. Аммо кўп жойларда мотоцикилда юриш тақиқлаб қўйилган. Шунинг учун кўпроқ автобусда юраман.

Шаҳар ичида ҳам албатта, радарлар бўлиши тарафдориман. Негаки, бизда тезликни «севадиган» ҳайдовчилар кўп. Шаҳар — пойга ўйнайдиган майдон эмас. Радар барибир керакли жойларда тезликнинг камайишига таъсир кўрсатади, деган фикрдаман.
Парклар ва санъат ҳақида
Мустақиллик ва Оққўрғон кўчалари кесишган катта чорраҳага етган маҳалимиз суҳбатимиз мавзуси паркларга уланиб кетди. Эҳсонбек паркларга боришни одатга айлантирган, аммо у аттракционли кўнгилочар боғлар шаҳар ташқарисида бўлиши керак, деб ҳисоблайди.
Ўзим Экопаркка, Ботаника боғига кўп бораман. Ҳозир уйимизга яқин жойдаги Астрономия парки очилишини кутяпман. Аслида парклар аҳолининг дам олиши учун қурилади. Лекин бизда кўпинча ҳар хил бизнеслар очилиб, одамларнинг дам олишга ҳалал беради. Майли, бизнес ҳам бўлсин, бунга қаршилигим йўқ. Аммо мусиқа баланд қилинмаслиги, одамлар бемалол дам олиши керак. Америка ва Европанинг кўп давлатларида аттракционли кўниглочар парклар шаҳар марказидан четроқда фаолият юритади. Менимча, бизда ҳам шундай қилиниши керак. Чунки аттракционли боғларда кечки маҳал ва байрам кунлари одам кўп йиғилади, бу хотиржам ҳордиқ чиқаришга, кислороддан тўйиб нафас олишга, шунингдек, ўша атрофдаги аҳолининг тинч яшашига халал беради.
Дадам гид, онам эса инглиз тили ўқитувчиси бўлиб ишлайди. Отам тарафдан қариндошларимиз орасида санъатга дахлдорлар кўп: архитектор, заргар, дизайнер, санъатшунослар бор. Шу боис ҳам оиламизда санъатга эътибор кучли.

5 ёшимдан шу ерга рассомчилик тўгарагига келганман. У пайтларда бу жой «Камолот» болалар ижодиёт уйи дейиларди. Бироз вақт ўтиб, керамика бўйича машғулотларга ҳам қатнаганман. 17-мактабда ўқиб юрган пайтларим мусиқа мактабидан вакиллар келиб, ўз муассасасини тарғиб қилишган. Улар сабаб 6-синфдан мусиқа мактабига бордим ва мусиқий билимларни ўзлаштирдим.
Рокка муҳаббат ҳақида
Айнан шу манзилда кечаётган суҳбатимизга Bu Qala’нинг бошқа бир вакили — Азизхон ҳам келиб қўшилди. У Дархондаги машҳур «Москва уйлари»нинг бирида маълум муддат яшагани ҳақида гапириб берди.
Бу ҳудуд халқ тилида «Ҳамид Олимжондаги 17 қаватли уйлар» дейилади. Шу яқиндаги 18-мактабда ўқиганман. Бу ерда кафе ва компьютерхоналар кўп, метро бор, инфратузилма жуда яхши. «Менинг юртим» телеканали биносининг тепасидаги домнинг 17-қаватида яшаганмиз. «Дом»имизнинг энг пастидаги ҳозирги савдо дўкони илгари компьютерхона бўлган. Бу ерда қизиқарли ва унутилмас дамларим ўтган. Кейинчалик оиламиз билан Авиасозлар саройи тарафга кўчиб кетдик. Лекин бу қадрдон масканга тез-тез келиб туришга ҳаракат қиламан.
Азизхоннинг мусиқа, хусусан, рокка қизиқишида Россиянинг «Муз-ТВ» телеканали таъсири катта. У мазкур канал орқали Red Hot Chili Peppers гуриҳининг Californication, Can’t Stop клипларини кўргани, ўша йилларда ҳаётининг рок босқичи бошланиб, фақат рок қўшиқлар тинглаш одатга айланганини ҳикоя қилди.
7-синфлигимда физика фанида товуш мавзуси ўтилди. Ўша дарсдан сўнг интернетда «Чехлар кечки базмда дам олмоқда» номли рус тилидаги видео кўрдим. Унда чех йигит стакан ичига телефонини қўяди. Телефонда Blur гуруҳининг Song-2 қўшиғи жаранг сочгач, стакан портлаб кетганди. Видеодаги бу ҳолат менга қаттиқ таъсир қилган.
Мактабдаги рус тили ўқитувчимиз менга қаттиқ бақиргани ва ўша куни уйга келиб, Пинк Флойдни эшитганим, қўлимда икки дона қалам билан столга барабан қилиб зарб бера бошлаганим ҳам кечагидек ёдимда. Мен ўшанда тушундимки, рок бу — энергия! Ва бу энергия мени танлади.

Рок эшитиш ҳаётимдаги мустақил қарорларимдан бири бўлган. Рок эшитганимда тўсиқларни унутаман, эркин одамга айланаман. Бу мусиқани тинглаганимда ё ижро этганимда ўзим қаердалигимни ҳис қила оламан. Ҳеч ким ёмон демайди, ҳеч ким иккичи демайди.

Биринчи рок мусиқа эшитганимда, бу ўзимни камситилмаган ва чекланмаган ҳолатда ҳис қиладиган майдон бўлган. Айниқса, ёшлик максимализми чоғингда чегараларингни, ҳис-туйғуларингни ва онгингни кенгайтираётган пайтингда. Бу бирор нарсани истеъмол қилиш эмас, балки ҳаётни ва одамлар билан мулоқот қилишни ўрганиш. Бундай мусиқа гўё яхши пойдевор бўлиб, кимдир зўр эканлигини англайсан ва бунга қараб, ўзинг учун тўсиқ йўқлигини тушунасан. Мен фақат рок тинглардим ва умуман поп ёки хип-хопни тинглай олмасдим.

Шунинг учун рок гўё онгли танлов бўлган эди. Ўша пайтларда ҳали ҳеч қандай ҳамжамият ҳам, алоқалар ҳам йўқ эди. Ҳамфикрларни топиш қийин эди, ўсмир сифатида одамларга боғланиш йўлларини топиш мен учун мушкул эди. Шунчаки юриб, ҳамма учратган одамдан «Сен рок тинглайсанми?» деб сўрашга тўғри келарди. Натижада, бу жараён ўзингники эканлигини, кўчага чиқиб ҳамма нарсани бузадиган жараён эмас, балки кўпроқ ижтимоий жараён эканлигини чуқур ҳис қилдим. Бу поп мусиқа ва бошқа оқимлар мавжуд бўлган доирадан чиқиш эди. Ҳозир, албатта, ҳаммаси бошқача, чунки мен бунга бошқача муносабатда бўла бошладим. Кўпроқ мусиқа тинглаяпман, лекин ўша пайтларда асосан шундай эди.
Эҳсонбек оилавий муҳит сабаб унда рокка нисбатан қизиқиш пайдо бўлганини айтди.

«Онам менга ҳомиладорлик даврида дадам ҳар доим рок мусиқа эшиттирган экан, шундан бери рок «жиннисиман». Оилавий муҳит боис кичкиналигимда ҳам уйда рок қўшиқларни кўп эшитардим. Мактабдаги тенгқурларим поп ёки рэп йўналишидаги қўшиқларни эшитса, мен рок тинглардим. Шу тариқа рок дунёсига кириб қолдим.

Рок бу тебраниш, ритмга мос тарзда одам энергияга бой жисмоний ҳаракатларни амалга оширади. Рокда эса бу энергия мавжуд. Ҳис-туйғуларимни рок орқали тингловчиларга етказаман».
Жамиятимизда баъзи кишилар рокни бақир-чақир, деб тушунади. Чунки бизда рокнинг маркетинги унчалик яхши эмас. Ўзбек қўшиқчилик санъатида доим рок бўлган, ўша дунё миқёсидаги рок яралган йиллардан кейин рок-н-ролл ижодкорлар чиққан. Уларни одамлар тинглаган ва ҳозир ҳам эшитади. Аммо «бу — рок», десангиз тушунмайди. Тушунмаган тақдирда ҳам, ҳеч бўлмаганда мусиқани ҳақорат қилмаслиги керак. Инсон ҳозир тушунмаётган мусиқасига орадан бир йилми, уч йилми, ўн йилми ўтиб тушуниши мумкин.
Одамларнинг мусиқий жанрлар борасидаги билимлари кўпайиши, мусиқий жанрларга нисбатан қизиқиши ортиши керак. Бу борада Ўзбекистонда кичик бўлса-да, ўзбек тилли ва рус тилли рок тарғиботчилари ҳаракат бошлаган. Улар Telegram орқали рок ҳақида асосан матнли ҳикоялар эълон қилиб боради. Мен рокка ихтисослашган ‘‘Рокистан‘‘, ‘‘Рокерлар жамияти‘‘, ‘‘Noyabr симфонияси‘‘, ‘‘Rock Ташкент‘‘ каби специфик саҳифалар ҳақида гапиряпман.

Бу саҳифаларнинг аудиторияси кичик бўлишига қарамай, фақат ва фақат рок ҳақида маълумот улашади. Бу ҳам албатта, Ўзбекистонда рок ривожига ҳисса қўшади, деган умиддаман. ‘‘Рокерлар жамияти‘‘ саҳифаси яратувчиси Ахрорхон Саматхонов бизнинг гуруҳимиз маъмури ҳисобланади. Лойиҳамизнинг кўп қисмида унинг ўрни бор. Мамлакатимизда рокни севувчи шундай инсонлар кўпайишини истаймиз.
Нега Bu Qala?
Гуруҳни ташкил этиш фикри йигитларнинг яқин ижодий ҳамкори Сарвархўжа Эргашевдан чиққан. У 2023 йилнинг бошида 14 февраль санаси муносабати билан Пловистан кечасида иштирок этишни айтиб, гуруҳ сифатида саҳнага чиқиш ғоясини ўртага ташлаган. Азизхон бу таклифни қўллаб-қувватлаган ва ўзининг созанда ўртоқлари — барабанчи Рома (Роман) ва гитарачи Ратмир (2024 йил июлида гуруҳни тарк этган)ни гуруҳга таклиф қилган.
«Шу тариқа тўрталамиз илк марта 14 февралда „Керагинг йўқ“ треки билан саҳнага чиқдик. Бу қўшиқни ёзаётган вақтларимизда гуруҳга ном топиш учун кўп ўйландик, турли вариантларни муҳокама қилдик. Бир куни тушликда ош еб, ташқарига чиқаётганимизда Сарвархўжа менга қараб, „Бу Қала“, деди. „Ҳўкизлар“, „Ҳўкизваччалар“ эмас, „Бу Қала“. Бу албатта, сўз ўйини. Ким нимани хоҳласа, шуни тушунади. Гуруҳни бундай номлаш эса биз ўзимиз учун севимли бўлган гуруҳларнинг ўзларига ном бериш борасидаги услубларига қайсидир маънода амал қилганмиз. Инглиз тилида масалан „Smiths“ эмас, „The Smiths“ бўлади. Инглиз тилидаги „The“ артиклини биз ҳозирда ўзбек тилида „Бу“ шаклида қўллаганмиз», — дейди Эҳсонбек.
Гуруҳ асосан, мусиқий фестивалларда чиқиш қилади. 17 май куни Ботаника боғида бўлиб ўтган «Формула» илмий фестивали доирасида ўзбек тилидаги биринчи рок фестивалида ҳам ўз қўшиқларини куйлади.

«Бизга ҳам тармоқларда турли негатив фикрлар билдирилади. „Туппа-тузук қўшиқ айтсанг бўлмайдими?“, „Бу қандай қўшиқ ўзи?“, деган турли муносабатлар ёзилади. Лекин бундай ҳейтлар бармоқ билан санарли. Ҳамма мусиқани турлича тушунади ва ўз дунёқарашидан келиб чиқиб талқин қилади, бу табиий ҳолат. Аммо тингловчиларимиз сони борган сари ўсаётгани бизни қувонтиради. Турли платформалар орқали минглаб одамлар қўшиқларимизни эшитаётгани бизга куч беряпти», — дея қўшимча қилди Эҳсонбек.
Самарқанд оши ва санъат ҳақида
«Самарқанд мен учун жуда қадрдон шаҳар, у ерда отам тарафдан кўплаб қариндошларим яшайди. Шу сабабли ҳам Самарқанд ошини жуда яхши кўраман. Мен каби Самарқанд ошини ёқтирадиган ва уни кунора мақтайдиганлар кўпчиликни ташкил этади. Ҳар бир хўранданинг бу таом билан боғлиқ ўз хотиралари бор, жумладан, менинг ҳам. Шу боис қўшиққа Самарқанд оши ҳақидаги жумлани қўшишга қарор қилганмиз ва бу борада адашмадик, деб ўйлайман.

Мазкур трекни жуда тез ёзиб тугатдик. Олдин мусиқаси, сўнг шеърини ёзганмиз. Эски севги муносабатлари ҳақидаги трек бу. Лекин ушбу қўшиқ орқали ўтмишдаги севгига ёпишиб олиш эмас, келажакда ҳам яхши кунлар бўлишига умид боғлаш ва олдингидан ҳам яхшироқ «Самарқанд оши» бўлиши мумкинлиги, худдики лаганда эмас, қозон тўла «Самарқанд оши» бўлишига ишора қилмоқчи бўлганмиз», — дея тушунтиради Эҳсонбек.
«Самарқанд ош» — Bu Qala’ни машҳур қилган қўшиқлардан бири. Уни гуруҳнинг ташриф қоғозчаси деб ҳам аташади.
Эҳсонбек: Санъат бу — ойна, у халқнинг ҳаётини кўрсатади. Халқ қанчалик бой бўлса, санъат ҳам шунча бой бўлади ва ривожланади. Мусиқага қарши чиқиш керак эмас, уни доим қўллаб-қувватлаш зарур.

Фаолиятимизда бир воқеага гувоҳи бўлдикки, бу ҳеч қачон эсимиздан чиқмаса ҳам керак. 2025 йилнинг апрелида Тошкентда мусиқа фестивали ўтказилди. У ерда бир эркак ижодкор юзини грим қилган ҳолда саҳнага чиқди. Ўша пайт ИИБ ходими ўша ижодкор юзини идентификация қилиб бўлмайдиган ҳолда саҳнага чиққанини айтиб, унинг шахсини аниқлаш учун ИИБ биносига олиб борди. Ходимнинг олдида планшети йўқ экан. Ўша куни 2 та гуруҳ саҳнага чиқа олмади. Бу каби ҳунук ҳолатлар ҳар қандай ижодкорга салбий таъсир қилади.

Санъатни ҳар бир соҳа вакили, ҳар бир фуқаро тушуниши ва унга қарши чиқмаслиги керак. Санъат бўлмаса одамлар робот бўлиб қоларди, ҳис-туйғуларсиз яшарди. Санъат инсоннинг туйғуларини тарбиялайди.
Азизхон: Давлатни бир стул деб оладиган бўлсак, унинг тўрт оёғидан бири бу мусиқа ва санъат. Мусиқа ривожланса, мамлакат иқтисодиёти ҳам ривожланади. Санъатсиз тараққий этиш жуда қийин, дунёга танилиш мураккаб. Шу сабабли унга тақиқлар қўймаслик лозим ва тўғри фойдаланиш зарур.

Мусиқа одамга ўйлаш, яшаш, севиш учун керак. Мусиқа тинглаган одам ўзига нималарнидир топади, хотиралари жонланади, яшашга умид бағишлайди.
Bu Qala сайр қилишни тавсия этади
Bu Qala эшитишни тавсия этади
Мақола ҳомийси — Yandex Music.

Матн муаллифи: Миролим Исажонов.

Фотосуратлар муаллифи: Евгений Сорочин.


Матн ва барча график материалларга бўлган ҳуқуқлар Gazeta нашрига тегишли. Gazeta интернет-нашрида эълон қилинган материаллардан фойдаланиш шартлари билан бу ерда танишиш мумкин.


Қизиқарли нарсаларни биласизми? У ҳақида бошқаларга айтиб бермоқчимисиз? Ўз ҳикоянгизни sp@gazeta.uz электрон манзилига юборинг.

Made on
Tilda