Фарғона вилояти Бешариқ тумани Яккатут маҳалласининг Янги ҳаёт кўчасида яшовчи Турдинисо Мансурова ёш келинлик давридан бери пахта теради. Ая вақтида 180−200 килогача пахта териб, илғор пахтакорлар учун аталган совғаю мукофотларни мунтазам қўлга киритиб келган.

У турмушининг дастлабки йилларида фарзандсизликдан қийналган. «Хотинингни қўйиб юбор» қабилидаги кўпгина қистовларга қарамай, эри ундан ажралишни истамаган.

«Хоҳ ишонинг, хоҳ ишонманг, шундан кейин саккиз фарзанд кўрдик. Бизни кейин «ЗАГС»дан ўтказишган. Менинг биттаю битта айбим — ўқимаганим. Ўқишга шароит йўқ эди. Имзо чекишни, Турдинисо деб ёзишни энди-энди ўргандим», — дейди онахон.

Турдинисо ая яқин қўшниси Бўстоной опани чақириб, бирга пахта теримига чиқишини айтади. Керакли нарсалар — катта қоп, ишчи кийимлар, этак (белни боғлашга ҳам яна бир этак), чой солинган баклашка, нон, коса, қошиқ — ҳаммаси олингач, йўл-йўлакай қолган теримчи аёллар билан тўпланишади.

Қишлоқ аҳли бир-бирини яхши танийди. Машинаси бор киши яёв қишлоқдошини шундай ташлаб кетмайди. Бу гал уларни «Йигиталининг ўғли» ярим йўлгача элтиб қўйди; қолганига ҳам бирор улов топилиб қолар.

Яккатутлик 25 аёл Динара фермер (Алиева)нинг ерида пахта териб, килосига 2 минг сўмдан ҳақ олади. Динара опа 32 гектар ернинг 16 гектарига буғдой, 16 гектарига пахта эккан. У бу йил ҳар гектардан 35−40 центнердан ҳосил кўтариб, пахта режасини муддатидан аввал бажаришни кўзлаяпти.

Ана шу теримчилар орасида ёши ҳам, тажрибаси ҳам энг улуғи Турдинисо ая. Онахон қизларию неваралари тенги бу хотин-қизларнинг қай бири кеча қайси қатордан тергани, қаерга келиб тўхтаб қолганигача билади. Шунга кўра, уларга тағин эслатиб қўяди. У: «Илоҳим ҳаммага куч-қувват берсин, ниятларини рўёбга чиқарсин» дея дуо қилиб, иш бошлайди, қолганлар ҳам шундан кейин пахта теришга киришади.

Турдинисо ая ғўза поялари унча баланд бўлмаганигами ёки ўзи айтгандек, тик туриб теришга бели ярамаслиги боисиданми, ўтириб пахта теради. Қўллари тез ишлаганидан қанча пахта тердию, этагига қанча тушди, илғамай қоласан киши.

«Мен пахтага бу йил чиқиб қолганим йўқ — ҳар йил териб юрган одамман. Меҳнат қилмасам, касал бўлиб қоламан. Фақат қатордан қаторга ўтишга қийналаман ва пахта тўла қопни кўтаролмайман. Бригадамиз бошлиғи Ғуфронжон барака топсин, ўзи ташиб беради», — дейди Турдинисо ая.

Онахон бир кун аввал ҳаммадан кўпроқ — 78 кило пахта терган. Теримда ҳеч ким унга ёрдам бермайди, аксинча, унинг ўзи бошқалар учун ҳам теришга тайёр. Онахонга «Темир хотин» лақаби ҳам бежиз берилмаган — тушлик пайти ҳамма ҳордиқ чиқариб, мизғиб олса, у дала кезиб, пахта ғамлаган.

«Илғор теримчиларга мукофотга атлас, шунга ўхшаш нарсалар қўйиларди. Ҳамма қизлар келиб, бетига суртиб, мен оламан, дерди. Қўлингга суртсанг ҳам, бетингга суртсанг ҳам мендан кейин оласан, дердим. Биринчи рақамли теримчи бўлганман», — дея эслайди у ёшлик даврларини.

Турдинисо аянинг фарзандлари уни Умрага юборишларини айтса-да, онахон болаларининг бу таклифига кўнмаган. Унинг фикрича, ибодат амалига киши ўз пешона тери билан топган пулларига боришигина ҳаловат беради. Онанинг «қайсар»лигига сабаб ҳам, аслида, шу.

«Она далага чиққанларида ҳамма у кишини яхши кўриб қолди. Кейин Нодирахон исмли фермер у кишига Умра йўлланмасини олиб берди. Ҳокимликдан келиб, онани табриклаб кетишди», — дейди Турдинисо аянинг яқин қўшниси Бўстоной опа.

Турдинисо ая терим вақти яккаланиб қолса ё зерикса, эски мумтоз қўшиқлар, Маъмуржон Узоқов ашулаларидан ҳиргойи қилиб туради. Бу унга дугоналари билан ўйин-кулгилар қилиб пахта терган кезларини ёдга солади.

«Менинг ҳамма қадрдонларим ўтиб кетди, бир мен қолдим. Ҳақиқатан ҳам ёмон эканман-да, а? Нега ҳаммаси кетдию, мен қолдим», — деб қолди ая бир маҳал. Мухбир эса бунга жавобан «демак бошқаларга керак экансиз, ҳали ҳам борсиз» дейди. Бу гапга аянинг кўнгли, бироз бўлса-да, ёришгандек бўлади ва қаҳ-қаҳ отиб кулади.

Бу вақтда иккита иш бўлади — бир тарафда терилган пахталар тарозида тортилади, бошқа тарафда тушликка овқат берилади. Бригада бошлиғи овозини баланд қўйиб, дала узра: «Ҳой пахтакорлар, обед, обед! Келинглар энди», дея уларни чорлайди.

Турдинисо ая тушгача 38 кило пахта терган. Балки ҳа деганда уни «телевизорга чиқариш учун Тошкентдан келган» мухбир чалғитавергани натижага таъсир қилгандир. Бироқ бугун ҳам рекорд қўйиш учун етарлича фурсат бор ҳали.

Тушликдан кейин терим яна авж олади. Теримчи аёллар бирин-кетин этакларини тўлдириб, тезроқ уйга қайтиш хаёлида: уй нима бўлди, бола-чақа нима қилди? Турдинисо ая эса авваллари аҳвол оғирроқ бўлганини айтади.

«Замонимиздан айланай, ҳозир ҳамма нарса етарли. Авваллари пахтадан бўшаб, югуриб бориб нон қилардик, овқат қилардик, кир ювардик. Ҳозир ким нон ёпяпти?! Тайёр нон турибди, тайёр ош турибди. Бизнинг давр қийинчилик эди, ҳозирги давр — мазза давр», — дейди Турдинисо ая терган пахталарини бамайлихотир этагига соларкан.

Онахоннинг этаги тўлди. Бу сафар этакни бўшатишга бошқаларни овора қилгиси келмай, ўзи ўрнидан туриб, ҳаракат қилди. Пахта солинган қопи ҳам тўлай деб қолган. Аяга бригада қизлари орасида рекорд қўйиш иштиёқи тинчлик бермай турибди. Мабодо кимдир ундан кўпроқ териб қўйса, бу унинг кайфиятига таъсир қилмасдан қолмаса керак.

Лекин ҳозир кайфияти зўр, шашти баланд. Дала ичида қўшиқ ҳиргойи қилиб, худди ўйнаб пахта тераётгандек бу бир кам 80 ёшли онахоннинг тетиклигига ҳавасинг келади киши.

Кўз тегмасин!