“Oyi, qarang, xuddi malikalarnikidek” — ko‘rgazmada onasini hayhaylashiga qaramay, yugurib yurgan qizaloq, quyosh nurida tovlanayotgan taqinchoqlar qo‘yilgan stol oldiga kelganda taqqa to‘xtaydi. Ruxsat so‘rab, feruzarang sirg‘ani taqib ko‘radi. Onasining “joyiga qo‘y, bu katta qizlarniki” deganiga ham parvo qilmay, ko‘zgudagi aksiga mahliyo bo‘lganicha jilmayadi.

Tabassumni eng chiroyli bezak deb biladigan Nargiza Qodirova o‘zi yasagan zeb-ziynatlari bilan xotin-qizlarning mana shunday quvonchiga sabab bo‘layotgan bir paytda, “Ishbilarmon ayol 2025” taqdirlash marosimida uning ismi yangraydi. O‘zLiDeP uyushtirgan tanlovda u “Eng matonatli tadbirkor ayol” nominatsiyasida g‘olib deb topildi…

Hayot tanlov va tanlovsizlik o‘rtasidagi paradoks. Qayerda tug‘ilib, qachon vafot etishimiz ixtiyorimizda emas, lekin umrning qanday kechishi — tanlov. Tug‘iladigan oila va ota-onani tanlolmaymiz, ammo quradigan oilamiz va qanday ota-ona bo‘lishimiz — tanlov. Tug‘ma kasalliklar tanlov emas, lekin dardi bor insonlarga qanday munosabatda bo‘lish ham bir tanlov.

Tug‘ma maymoqlik tashxisi bilan dunyoga kelgan Nargiza Qodirova ikki yoshga to‘lar-to‘lmay, otasining tanlovi sabab, onasi — Dilorom ayaning qizlik uyida katta bo‘ladi.

Bog‘chaga bormagan, maktab ta’limini ham uyda olgan Nargizaning darslarini do‘xtir bobosi — Siddiq Ishoqovning o‘zi nazorat qiladi. Uni o‘z farzandlari qatorida ko‘rib, unga hamma narsaning eng yaxshisini ilingan tog‘asi esa Nargizaning hofizasida ideal ota obrazida qoladi.

Uning bolalik oqshomlari “otamni aslo kechirmayman”, deya yig‘lash bilan o‘tadi. Ammo jiyani turmushga chiqayotganida otasidan duo olib, ota uyi bilan xayrlashganini ko‘rgach, uning “otani kechirmaslik” borasidagi fikri o‘zgaradi.

“Go‘daklik vaqtim „menga sog‘lom farzand kerak“ deya mendan voz kechgan otamni 22 yoshimda o‘zim qidirib topdim. Qarshimga ichkilikka berilib, bor-yo‘g‘idan ayrilgan, ikkinchi turmushidan dunyoga kelgan soppa-sog‘ o‘g‘illariga ham otalik qilolmagan inson chiqdi. Yerga qarab, ko‘z yoshlarini tiyolmagan otam, uchrashuvimizdan ko‘p o‘tmay vafot etdi”, — deydi u.

Onasi Dilorom Ishoqova o‘qituvchi bo‘lgani uchun bo‘lsa kerak, ularning xonadonidan “Mushtum” jurnali, “Turkiston” va “O‘zbekiston ovozi” singari gazetalar arimaydi. Maqolayu hikoyalar og‘ushida ulg‘aygan qizning jurnalistikani tanlashiga Abduvali Rajabovning qo‘shiqlari sabab bo‘ladi. Televizorda sevimli xonandasining intervyusini ko‘rgach, “jurnalist bo‘lsam, men ham u bilan suhbatlasha olaman” degan xayolda “Turkiston” gazetasida ko‘rsatilgan raqamga qo‘ng‘iroq qiladi.

Bu orada 11-sinfni tamomlagan Nargiza Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy universitetining jurnalistika fakulteti sirtqi bo‘limiga o‘qishga kiradi.

Jamoat transporti pandusli, qulay bo‘lmagani uchun o‘qishga taksida qatnaydi. Fakultetga eng yaqin darvoza doim qulf turardi, ammo Nargiza aynan o‘sha darvozani ochtiradi. Yuqori qavatdagi auditoriyaga chiqib-tushish noqulayligi uchun dekanatga iltimos qilib, o‘z guruhining darslarini birinchi qavatga ko‘chirtiradi

U 2008-yili o‘qishni bitirib, universitet va “O‘zbekiston ovozi” gazetasidan olgan diplomi bilan mutaxassisligi bo‘yicha ish izlaydi. Ammo ish beruvchilar turli bahonalar bilan uni ishga olishni rad etadi. Masalan, “Yoshlar” radiosi hech bir tushuntirishsiz ishga qabul qilmaydi, televideniyedagilar esa “ko‘rinishingiz bizga to‘g‘ri kelmaydi”, deb javob beradi. Qattiq tushkunlikka tushgan bitiruvchining jurnalistikadan ko‘ngli qoladi.

Ammo biroz vaqt o‘tib, o‘zini qo‘lga oladi, boshqa sohalarni sinab ko‘radi. Makiyaj kursini o‘qib tamomlab, Nogiron ishbilarmon ayollar milliy assotsiatsiyasi rahbarining taklifi bilan, nogironligi bor xotin-qizlarga pardoz-andozni o‘rgatadi. Ayni vaqtda, o‘zi ham turli loyihalarda ham qatnashadi. Xususan, “Yulduzlar davrasi”da nomli dastur doirasida — bir vaqtlar orzu qilganidek — sevimli san’atkoridan intervyu olishga ham muvaffaq bo‘ladi.

Shu bilan birga, tuman va shahar hokimliklari, bandlikka ko‘maklashish markazlariga borib, ish topishga ko‘maklashish yoki salon ochish uchun joy ajratish masalasida yordam so‘raydi. Murojaatiga asos sifatida nogironligi bor shaxslarni qo‘llab-quvvatlash haqidagi президент farmonini, uning bandlik va kvotalar haqidagi bandlarini ko‘rsatadi.

Onasi: “Qaysi vijdon bilan shu gapni ko‘tarib keldinglar? Nega siz tinch ishlashingiz uchun men bolamning ruhini sindirishim kerak? Mendan keyin uni boqasizmi yo ro‘zg‘orini butlab berasizmi?” deya, “noqobil elchilar”ni quvib solgan.

Shunday kunlarning birida zinadan yiqilib tushgan Nargiza Qodirovaga shifokori birinchi qavatga ko‘chmasa bo‘lmasligini, yana yiqilsa, to‘shakka mixlanib qolishi mumkinligini aytadi. Shifokorning gapiga kirib, oila 2018-yili Guloboddan Qoraqamishga — ko‘p qavatli uyning birinchi qavatiga ko‘chadi.

Nargiza opa Nogironlar jamiyatidagilar bilan birga konsertlarga borganida ko‘p qiynalganidan Prezident portaliga murojaat qilaverib “Istiqlol” san’at saroyiga panduslar qo‘yilishiga ma’lum ma’noda sababchi bo‘lganini, yarim hazil-yarim chin qilib, kulib, “eng katta yutug‘im” deydi.

U Prezident Xalq qabulxonasi, ya’ni “xalqning dardini lip etib hal qiladigan qabulxona” bilan u ochilgan kundan tanish. Birinchi murojaatini qoldirish uchun kun bo‘yi qo‘ng‘iroq qilgani, doim band bo‘lgan telefonga tungi soat 2:15 dagina javob berilgani kechagidek yodida.

U o‘shanda birinchi guruh nogironi ekan, hujjatlari joyida bo‘lishiga qaramay, olti yildan buyon davolanish uchun shifoxonaga imtiyozli yo‘llanma ololmayotgani haqida ariza qoldirgan. Oradan 3−4 kun o‘tib uyiga “order” rasmiylashtirish uchun mas’ullar kelgan.

Nargiza Qodirova yechimini uzoq kutgan bu masalasi birdan hal bo‘layotganiga quvonishi kerakmi yo shunday darrov bitib ketadigan masala yillab paysalga solinganidan xafa bo‘lishi kerakmi, tushunmay qolgan.

Umuman, Nargiza opani Xalq qabulxonasiga murojaat qilish bo‘yicha rekordchilardan desa ham bo‘ladi. U hozirgacha jami 849 marta murojaat qilgan. Ushbu murojaatlarining 700 dan ortig‘i avtobuslar masalasida.

“Toshkentga pandusli avtobuslar kelganini eshitgach, ulardan biriga chiqmoqchi bo‘ldim. Lekin haydovchi hali sellofani ham olinmagan, yangiligi yaqqol bilinib turgan pandusni „buzilgan“ degan bahona bilan ochib bermadi. Yo‘lovchilar ham „ishlamaydi deyapti-ku, senga avtobusda nima bor, uyingda o‘tir yo taksiga chiq“ qabilida gap qotgan. O‘shanda bo‘g‘zimga nimadir tiqilgan, nogironligi bor boshqalar ham shu ahvolga tushishini o‘ylaganman. Keyin kamera bilan o‘zimcha „reyd“ qila boshladim. Pandusini tushirib bermagan yo aravachadagilarni ko‘rib, bekatda to‘xtamay o‘tib ketadigan avtobuslarni videoga olib, portalga yuboraverdim”, — deydi u.

Fuqaro sifatida muammolarga befarq emasligi o‘z natijasini bermay qolmaydi. 8-avtobus saroyi rahbariyati aloqaga chiqib, vaziyatni nazoratga olganini ma’lum qiladi. Haydovchilar bilan bo‘lgan uchrashuvda Nargiza opa har kim jamoat transportidan foydalanishga haqliligini eslatishdan tashqari, nogironligi bor shaxslarning huquqlari to‘g‘riсиdagi konvensiya va qonundan ham misollar keltiradi.

Hozir jamoat transporti bilan bog‘liq vaziyat birmuncha yaxshilanganini ta’kidlagan ayol shu kunlarda trotuar va piyodalar yo‘lagiga mashinasini ko‘ndalang qilib parkovka qiladigan haydovchilardan zada bo‘lgan. Aytishicha, bu nafaqat nogironlar, balki yosh bolali onalar, velosipedchilar, umuman, barcha piyodalarga noqulaylik tug‘diradi. Piyodalar yo‘lagi yopib qo‘yilgani sabab odamning avtoyo‘lga chiqishga majbur bo‘lishi oqibati esa baxtsiz yakun topishi mumkin.

Nargiza Qodirova Qoraqamishga ko‘chgach, imtiyozli kredit olib, uyida go‘zallik saloni ochgan. Ikki-uch nafar-talaba qizni ish bilan ta’minlagan ham. Hammasi endi joyiga tushay deganida, karantin boshlanib, boshqa joylar qatori saloni ham yopilgan. Bu orada turmush qurib, ajrashgani ham ruhiyati va sog‘lig‘iga ta’sir qilmay qolmagan. Alal-oqibat, hassasi o‘rnini aravacha egallagan.

Mana shu og‘ir davrda o‘zini chalg‘itish uchun taqinchoq yasay boshlaydi. Bu ishga shu qadar berilib ketadiki, yasagan narsalari bir to‘plam bo‘lib qolganini ham sezmay qoladi. Tanishining tavsiyasi bilan “Hunarmand” uyushmasiga a’zo bo‘lib, ishlarini ko‘rgazmalarga olib chiqadi.

Odamlarning qiziqishi va taqinchoqlarning sotilishi unga motivatsiya, toshu munchoqlar bilan kimnidir chiroyli va baxtliroq qilish esa zavq beradi. Hali foydaga kirmagan bo‘lsa-da, sevimli ishidan halovat va ozmi-ko‘pmi daromad topayotganidan o‘zini baxtli his qiladi. Zebu ziynatlarni ijtimoiy tarmoqlarga joylab, buyurtma ham oladi.

Biroz vaqt o‘tganidan keyin Olmazor tuman hokimining qabulida bo‘lib, faoliyatini kengaytirmoqchiligi, qolaversa uydan chiqmaslik ruhiyatiga salbiy ta’sir qilmayotganini tushuntirgan. O‘sha kuniyoq mahallasida uning uchun kichik bir “budka” o‘rnatib berilgan. Bir muddat shu joyda ishlashach, 2024-yili hokimlikka qarashli Hunarmandlar markazidan xona ajratilgan.

“Xona ajratishgach, xursandligimdan ichimga sig‘may, davolanish uchun yig‘ib qo‘ygan pulimni ham uni jihozlashga sarfladim. Ikki qizni shogirdlikka olib, hunar o‘rgatdim. Lekin ikki oy ishlab ulgurmasimdan bino davlat aktivlariga o‘tib, sotuvga qo‘yilganidan xabar topdim. Hokim bu bino sotilguncha alohida joy qilib berishni va’da qildi. Hozircha shu yerdaman, keyin nima bo‘ladi — bilmadim”, — deydi u.

Hunari bilan hayotiga ma’no kiritgan Nargiza Qodirova belgilangan haq-huquqlarni talab qilishdan uyalmaslik, mas’uliyatsizlikka esa ko‘z yummaslik kerak, deb hisoblaydi. “Qoidabuzarliklarga befarq bo‘lmaslik nafaqat fuqarolar, balki davlat uchun ham muhim”, — deydi u.