Тошкент — мозаик паннолар визуал ва маданий коднинг ажралмас қисмига айланган дунёдаги кам сонли шаҳарлардан биридир. Ҳозир пойтахтда 500 га яқин мозаика: турар-жой бинолари ва жамоат иншоотларининг фасадларини безаб турган улкан монументал паннолардан тортиб, ҳовлилар ва метро бекатларидаги кичик композицияларгача мавжуд. Асарлар сони бўйича Тошкент жаҳон рекордига даъвогарлик қилиши мумкин ва шунинг учун ҳам айни дамда Гиннеснинг рекордлар китобига ариза топшириш имконияти кўриб чиқилмоқда.

Тошкент ва мамлакатнинг бошқа шаҳарларида сақланиб қолган мозаик панноларнинг аксарияти совет модернизми гуллаб-яшнаган давр — 1960−1980 йилларда яратилган. Улар янги визуал муҳитни шакллантиришга қаратилган давлат буюртмалари ва шаҳарсозлик дастурлари доирасида барпо этилган. Лойиҳалар устида маҳаллий рассомлар ва меъморлар ҳамда СССРнинг бошқа республикаларидан таклиф этилган усталар ишлаган. Бу давр мафкураси: тараққиёт, меҳнат, илм-фан, халқлар дўстлиги ва инсонга ғамхўрликни акс эттирувчи услублар, техникалар ва сюжетларнинг хилма-хиллигини таъминлаган.

Тошкент мозаикалари тарихи уч ака-ука — Пётр (1929−1993), Николай (1931−2014) ва Александр Жарский (1936−2015) номлари билан чамбарчас боғлиқ. 1966 йилги фалокатли зилзиладан сўнг, пойтахт янгиланишга муҳтож бўлиб қолди ва Ўзбекистонга бутун Совет Иттифоқидан энг яхши қурилиш бригадалари ва меъморлар кела бошлади. Улар орасида Жарскийлар ҳам бор эди.

Улар даставвал «Ташгипрогор» лойиҳалаш институтига ишга киради, бироқ тор шароит ва мутахассисларнинг кўплиги туфайли тез орада темир-бетон буюмлари заводига меъмор бўлиб ўтади. Бу ерда улар янги турар жой мавзелари учун панеллар ишлаб чиқарарди. Айнан шу ерда Жарскийлар биринчи марта чиқиндихонага олиб кетишга тайёрланаётган синган кафел плиткалар уюмига эътибор қаратади. Кўпчилик учун бу бир уюм ахлат бўлса, ака-укаларнинг каттаси Пётр Васильевич учун янги материал эди. Қиёфасиз бетон фасадларни давр рамзлари ва Шарқ тимсолларига бой ёрқин бадиий асарларга айлантириш ғояси ана шундай туғилади.

Шаҳар маконини жонлантириш ғояси Тошкентнинг ўзига ҳам яқин ва тушунарли бўлиб чиқди. Йиллар ўтиши билан Жарский ва бошқа рассомларнинг мозаикалари ҳамма жойда: турар-жой биноларининг ён деворларида, жамоат биноларининг ички қисмларида, метро бекатларида ва ҳатто фаввораларда пайдо бўла бошлади.

Бироқ 1990 йиллар ва 2000 йилларнинг бошларида кўплаб мозаикалар турли сабабларга кўра йўқотилди. Панноли бинолар бузилди, меросга бефарқ муносабатда бўлинди, объектлар қўриқланмади, тизимли реставрация ишлари олиб борилмади. Баъзи мозаикалар бўялди, қоплама остида қолиб кетди.

Gazeta Тошкентнинг 12 та туманининг ҳар биридан биттадан рамзий мозаикани бир саҳифага жамлади. Бунда «Шагаю.uz» ижтимоий гуруҳи раҳбари, модернизм меъморчилиги тарғиботчиси, совет модернизми меъморчилиги ҳақидаги мақолалар муаллифи Фотима Абдураҳмонова нашр ҳамроҳи бўлди.

1969 йили Чилонзорнинг 5-мавзесидаги 22-уй фасадида турар жой мажмуалари қурилишини назорат қилувчи давлат идораси билан келишилган ҳолда Тошкент тарихидаги биринчи мозаика пайдо бўлди. Унинг муаллифи Пётр Жарский композицияни бир неча қисмга бўлинган вертикал симметрик полотно сифатида тайёрлади.

Асар гўёки янги бадиий тилнинг намунаси: ёрқин, улкан ва таъсирчан. Сюжетни яратишда муаллиф Афросиёб, Варахша ва Панжикентнинг кўҳна деворий суратларидан илҳомланган.

Пастки қисмида уйғунлик ва ижодкорлик рамзи ҳисобланмиш лира тасвирланган. Унинг тепасида исломгача бўлган Ўрта Осиёга хос узун либос кийган тўртта киши акс этган; уларнинг қўлида биродарлик ва бирдамликни ифодаловчи қизил тасма бор. Ундан ҳам юқорироқда зиккурат, унинг устида ҳайвонсимон нақш тасвирланган.

Фотима Абдураҳмонованинг айтишича, биринчи Тошкент мозаикаси соцреализм мафкурасини қадимги Шарқ мероси унсурлари билан уйғунлаштирган. Сюжет шаҳар манзарасига қадимий кўриниш қўшган.

Фотима Абдураҳмонованинг таъкидлашича, бу панно «Ташгипрогор» лойиҳалаштирувчиларини ростмана ҳайратга солган: у одатий қоидаларга мос келмас, Ўзбекистоннинг анъанавий безак услубларидан ҳам нақш, ҳам ранглар жиҳатидан кескин фарқ қиларди. Қизғиш-жигарранг ва тилларанг туслар, йирик масштаб, тасвир эркинлиги, муаллифнинг бой фантазияси дастлаб эҳтиёткорлик билан қабул қилинган.

Бироқ бу ишни ҳеч ким танқид қилмаган — эҳтимол, ўша пайтдаги шошилинч қурилиш шароитида эстетика масалалари иккинчи даражага тушиб қолгани учун шундай бўлгандир. Лекин айнан шу мозаика Тошкент қиёфасида янги саҳифани очади ва бутун бир давр — шаҳарга ўнлаб йиллар давомида бадиий тус берган монументал мозаика мактабини бошлаб беради.

Катта акасидан кейин монументал санъатга ака-укаларнинг ўртанчаси — Николай Васильевич Жарский кириб келди. Унинг услуби нозик безаклар, йирик композицияларга мойиллик, совет даври мафкураларини шарқона шоиртабиатлик билан уйғунлаштиришга интилиш билан ажралиб турарди. Қадимий мерос рамзийлигига эътибор қаратган акасидан фарқли ўлароқ, Николай кўпроқ фан, тараққиёт ва келажак инсони мавзуларига мурожаат қиларди.

1970 йилларнинг иккинчи ярмида бу изланишлар космос мавзусида ўз аксини топди. Янги йўналишнинг рамзи сифатида 1977 йили Шайхонтоҳур туманидаги тўққиз қаватли уйларнинг ён деворларига Николай Жарский паннолари ўрнатилди. Бу ерда Тошкентда илк бор илмий пафос шарқона безак анъаналари билан уйғунлашган космос образи пайдо бўлди.

Лабзак даҳасидаги катта йўлга нисбатан қия жойлашган учта уй умумий ансамблни ташкил этади. Ушбу триптих оддий архитектура рассомларнинг қойилмақом санъат асарлари учун майдончага айланишининг Тошкент мисолидаги ноёб намунасидир.

Биринчи панно космонавт фигураси атрофида қурилган. У бурж белгилари зич жойлашган медальон фонида вазнсизликда сузиб юрибди; космонавт қўлига илмий тараққиёт рамзи бўлган атомни ушлаган. Атрофда юлдузлар чарақлаб, сунъий йўлдош ва космик кема муаллақ қотган. Композиция марказида гулсимон нақшли розетка очилади. Четларидаги юмшоқ ўсимлик нақшлари космоснинг совуқлигини юмшатади.

Фотима Абдураҳмонова таъкидлаганидек, бу мозаика нафақат коинотнинг кашф этилиши, балки инсон табиатидаги маънавий негизнинг сақланиб қолиши ҳақида ҳам ҳикоя қилади.

Иккинчи уйдаги композиция мавзуси авиацияга бағишланган. Ён деворнинг юқори қисмида қирувчи самолёт ва иккита самолёт тасвирланган. Бу ерда техника ва парвоз энди Ер атмосферасидан ташқарига чиқмайди, лекин чегараларни кесиб ўтиш ҳақидаги умумий орзунинг бир қисми бўлиб қолади.

Учинчи уй дирижабль ва ҳаво шари тасвирлари билан ансамблни якунлайди.

Ушбу учта мозаика туркуми яхлит асар сифатида ишлайди. Улар биргаликда ҳар қандай ютуқ орзудан бошланишини эслатиб туради.

Уч ака-ука монументалистларнинг энг кичиги, Александр Васильевич Жарский (1936−2015) санъатга Пётр ва Николайдан кейин келган, бироқ унда ўзига хос ўрин эгаллаган. Унинг услуби ҳис-туйғуларга бойлиги ва пластикаси билан ажралиб турарди: у шаклнинг улуғворлигини образларнинг юмшоқлиги ва инсонийлиги билан уйғунлаштира оларди, ўзининг бадиий йўналишини инсон ва табиат атрофида қурарди.

Унинг энг таъсирчан асарларидан бири 1991 йили яратилган «Сув стихияси» мозаикаси бўлиб, у Тошкентнинг Бектемир туманидаги Сувсоз-2 массивида жойлашган 51-сонли турар жой биносининг ён деворини безаб турибди. Унинг марказида рассом ҳаёт манбаи бўлган сув образини куч ва назокатни мужассам этган гўзал аёл қиёфасида тасвирлаган.

Аёлнинг қомати тўққиз қаватли бинонинг бутун баландлигини эгаллайди. Унинг эгнида денгиз тўлқини рангидаги узун кўйлак, белбоғ ва нақшли тўқа тасвирланган. Кўйлак тўлқинланаётгандек тасаввур уйғотади, бу эса тасвирга ҳаракат бағишлайди. Қора сочлари ёйилган, бошида дўппи. Аёл бир қўлида ёш ниҳолни ушлаб турибди. Бу деталлар уни она Ер тимсолларига боғлайди.

Аёл суғориш каналлари кесиб ўтган ерда юриб бормоқда. Бу каналлар Ўзбекистоннинг қурғоқчил иқлимида ҳаётни ва қишлоқ хўжалигини таъминлайдиган сув иншоотларига ишора қилади. Аёлнинг оёқ томонида гул парваришлаётган бола ўтирибди. Шундай қилиб, сюжет сув ҳаёт бериши, келажакни ва дунёдаги уйғунликни таъминлаши ҳақида сўзлайди.

Нақшли фон ҳам муҳим аҳамиятга эга: фигурани тўлқинсимон ва ўсимликсимон безаклар ўраб туради. Пастки қисм узоқ умр ва ҳосилдорлик рамзи бўлган арча ва анор нақшлари билан безатилган. Қум-тилларанг фон мовий рангни кучайтиради, шунинг учун композиция узоқдан кўзга ташланади.

Украиналик ёзувчи ва рассом Тарас Шевченко тасвири туширилган мозаикали панно Тошкентнинг Миробод туманидаги 110-мактаб фасадига кўрк бағишлайди. Смалтадан ишланган панно таълим муассасаси қурилган йили — 1969 йилда ўрнатилган.

Бинони украиналик меъмор Иосиф Каракис лойиҳалаган. Панно муаллифи Владимир Куткин. Рассом Тарас Шевченконинг «Кобзар» тўплами асосида улуғвор асар яратган. Мозаика украина халқининг қулликдан озодликка эришиши йўлини акс эттиради.

Композициянинг марказида қўлида украинча торли чолғу — кобза ушлаган шоирнинг ўзи турибди. Шевченко паннодаги бошқа қаҳрамонлардан юқорироқда тасвирланади.

Паннонинг чап томони кўкиш-кулранг тусда ишланган бўлиб, унда бошини эгиб турган қул ва хорғин халқ қиёфаси тасвирланган. Қаҳрамонлардан бири оғир меҳнатдан ҳолсизланиб, ёнбошлаб ётибди. Аста-секин норозилик тўлқини кўтарилади: темирчи ёрқин ялтираган озодлик қиличини узатмоқда. Унинг қиёфаси ёруғ келажакка бўлган умидни ифодалайди.

Композиция марказида қўзғолон манзараси очилади: одамлар найзаларини кўтарган, олдинда эса халқ ҳаракатининг рамзи бўлган жанговар аёл турибди. Бу эпизодлар тўқ сарғиш-кўк тусда ишланган бўлиб, курашнинг шиддати ва кучига урғу беради.

Панно чўққиси тинчлик саҳнасига айланади: буғдойзорлар ва мевали дарахтлар орасида фарзандини етаклаган бахтли жуфтлик қад ростлаган. Қаҳрамонларнинг оёқлари остида сув жилдирайди, бошлари узра қуёш нур таратади, камалак порлайди. Эркак ва аёл украин халқининг ўзига хослигини акс эттирувчи миллий кийимларда. Паннонинг бу қисми илиқ тилларанг-қизил рангларда ишланган.

Бугунги кунда мозаика зилзиладан кейин Тошкентни қайта тиклашда иштирок этган кўплаб халқларнинг меҳнатини эслатиб турувчи муҳим ёдгорлик сифатида қабул қилинади.

Мирзо Улуғбек тумани Мустақиллик шоҳ кўчасидаги «Динамо» спорт зали фасадидаги мозаика тахминан 1963 йилда тайёрланган. Муаллифи номаълум.

Бундай асарлар совет қурилиш дастурининг бир қисми сифатида вужудга келган: жамоат биноларини қуриш учун ажратилган маблағнинг тахминан 5 фоизи безак учун сарфланган.

Мозаика бирдамлик ва фахр-ифтихор туйғуларини уйғотади. Композиция икки қисмдан иборат. Биринчиси олимпия спортчиларининг тасвирлари билан жонлантирилган: милтиқ ва камондан ўқ отиш, енгил атлетика, қиличбозлик, бадиий ва спорт гимнастикаси.

Орқа фонда тасвирланган қўлида машъала тутган Прометей мозаиканинг асосий тимсоли ҳисобланади. Фотима Абдураҳмонованинг айтишича, у кураш, тинчлик ва дўстлик машъалини олиб юради.

Камончиларнинг бошлари узра тинчликнинг яна бир рамзи — кабутарлар тасвирланган. У ўқчининг милтиғида ушлаб турилган Олимпия ҳалқаларида ҳам такрорланади.

Содиқ Азимов 2-тор кўчаси 20-уй манзилида жойлашган 222-болалар боғчаси фасадида тахминан 1970 йилларнинг ўрталарида тайёрланган номаълум муаллифнинг мозаик панноси сақланиб қолган.

Композиция марказида учта болакай тасвирланган. Қиз дунёга қучоқ очааётгандек қўлларини юқорига кўтариб турибди. Унинг икки ёнида икки ўғил бола: бири геометрик шаклларни ушлаб ўтиради, иккинчиси гулларга қўл чўзмоқда. Уларнинг ҳолатлари болаликнинг жўшқинлиги ва қизиқувчанлигини акс эттиради.

Панно фони ўсимлик ва ҳайвонлар тасвирлари билан бойитилган. Сариқ, яшил ва мовий ранглар композицияга илиқлик, ёруғлик ва байрамона кайфият бағишлайди.

Бундай асарлар нафақат фасадларни безаш, балки 1970 йиллар Тошкент монументал санъатининг янги бадиий тил изланишлари намунаси сифатида ҳам қимматлидир, дея таъкидлайди Фотима Абдураҳмонова. Бу ерда қатъий мафкуравий рамзларни учратмайсиз — кўз олдимизда болаликнинг ҳозиргача яшаб келаётган соф ва қувноқ тимсоли турибди.

Яккасарой туманидаги собиқ Файзулла Хўжаев номидаги 1-сонли пойабзал фабрикаси (ҳозирги NEXT савдо-кўнгилочар маркази) фасадида 1986 йили рассом Владимир Иванович Дригин томонидан тайёрланган иккита смалта мозаик панно сақланиб қолган.

Биринчиси — «Байрам» панноси ўлчами ва ёрқинлиги билан эътиборни тортади. Композиция марказида учта доира ва учта карнай — ўзбек миллий мусиқа асбоблари тасвирланган. Мусиқа асбоблари жойлаштирилган медальон атрофидаги силлиқ эгилишларда товуш тўлқинлари акс этгандек.

Иккинчиси — «Осиё» панноси нозикроқ ва лирик. Композициянинг юқори қисмидаги қавариқ доира ичида аёл қиёфаси тасвирланган — бу Дригиннинг ўз рафиқасининг портрети бўлиб, унинг бу асаридаги шахсий штрихи ҳисобланади. Доира ишни икки қисмга ажратади: пастда ўсимлик нақши ёйилади, юқори қисм эса мавҳумликка ўтади ва, Фотима Абдураҳмонованинг сўзларига кўра, Шарқнинг бой маданий ва бадиий анъаналарига ишора қилади.

«Бу ердаги мозаика шунчаки безак эмас, балки ҳаётнинг тўхтатиб қўйилган лаҳзаси бўлиб, унда овозлар, мусиқа ва давр ритми қулоққа чалинади», — дейди Фотима Абдураҳмонова.

Қорақамиш мавзесининг 1⁄4 даҳасида жойлашган Гулсарой кўчасидаги 28- ва 29-уйларнинг ён деворлари тўғри бурчак ҳосил қилади. Бир пайтлар уларни Алишер Навоийнинг «Фарҳод ва Ширин» достони асосида яратилган диптих бирлаштирган эди.

Асарни 1973 йили тумандаги кўплаб биноларнинг фасадларини безаган рассом Юрий Дмитриевич Зайцев тайёрлаган. Бу мозаикалар нафақат буюк адабий меросга мурожаат, балки меъморчиликнинг шеърий оҳангга эга бўлиш имконияти намунаси ҳам эди.

Ён деворлардан бирида Шириннинг тасвири сақланиб қолган. У елкасида сув оқиб турган кўза билан ёрқин гиламда ўтирибди. Унинг кийимлари соддалиги табиий жозибадорлигига урғу беради.

Узун қора сочларнинг жингалак учлари тасвирга нафислик бағишлайди. Шириннинг юзи очиқ, пешонаси кенг, нигоҳи равшан. Унинг боши узра кўплаб майда қисмлардан ташкил топган ажойиб бош кийимини эслатувчи мураккаб геометрик шакл жойлашган.

Панноннинг ўнг томони тўқ кўк фонда жигарранг-қора тусда кесишган тўртбурчак ва квадратлардан иборат геометрик нақш билан безатилган. Ён қисмлари бурни қайрилган шарқона пойабзални эслатувчи жуфт безак билан зийнатланган.

Иккинчи томоннинг Фарҳодга бағишланган тасвири деярли ўчиб кетган. Панно қуёш тушадиган томонда жойлашгани учун жиддий шикастланган ва бугунги кунда ундан фақат сезилар-сезилмас излар кўзга ташланади.

Архив суратларида у забардаст ва мард йигит сифатида намоён бўлади. Унинг қомати ҳаракатчан: у тошга энгашиб, чўкични кўтармоқда, унинг остидан қизил ва сариқ рангларнинг ёрқин учқунлари отилиб чиқмоқда. Бақувват мушаклари қаҳрамоннинг жисмоний кучи ва қатъиятини таъкидлаб турибди. Орқа фонда кескин тўлқинлар ва чақмоқ чақнашлари тасвирланган. Улар биргаликда табиий офатга қарши курашда ҳаракат туйғусини уйғотади. Пастда безакли эгри чизиқлар ўтган. Бу сув — Фарҳоднинг ўз севгилиси ва халқи учун канал қазишдаги асосий жасоратига ишора.

Фотима Абдураҳмонованинг сўзларига кўра, бугунги кунда мозаиканинг йўқолган қисмини тиклаш режалари кўриб чиқилмоқда.

Учтепа туманининг Чилонзор-14 даҳасидаги 3-уйнинг чеккасида ғаройиб тарихга эга мозаика сақланиб қолган: унинг Туркманистонда «эгизак синглиси» бор. Фасадда рубоб чалаётган чолғучи ва доира ушлаб турган раққоса тасвирланган.

1966 йилги зилзиладан сўнг Тошкентни туркманистонлик қурувчилар ҳам тиклаган бўлса, 1969 йили Ўзбекистон халқи Чоржўй (ҳозирги Туркманобод) шаҳрида кучли сув тошқини оқибатларини бартараф этишда туркманистонликларга ёрдам берган. Ушбу бирдамлик хотираси сифатида икки шаҳарда деярли бир хил паннолар пайдо бўлган.

Тошкент мозаикасининг фони илиқ сариқ майда тошлар билан қопланган. Сочига оқ оралаган, дўппили чолғучи чолғу асбобини ушлаб ўтирибди. Унга орқа ўгириб, оқ кўйлак ва қизил нимча кийган аёл тасвири туширилган. Ғояга кўра, қаҳрамонлар бир-бирига қаратилган бўлиши керак эди, бироқ ўрнатиш пайтида хатога йўл қўйилган.

Кўк фонда ишланган туркман версиясида раққоса мусиқачига юзланган.

Фотима Абдураҳмонованинг айтишича, бу образларнинг келиб чиқиши ва миллий мансублиги борасида кўп баҳслар мавжуд. Тошкент панносини тожик усталари ишлаган деб тахмин қилинади, бироқ либослар ва шаклларнинг пластикаси ўзбек ва туркман анъаналарига яқинроқ. Бу ерда кўпроқ Шарқнинг умумлашма образи мужассамлашган.

Юнусободнинг 3-мавзесидаги икки уйнинг чеккаларида сўнгги совет мозаикаларининг нодир ансамбли сақланиб қолган бўлиб, унда рус авангардининг излари сезилиб туради.

Биринчи уйнинг чеккасида карнайчи тасвирланган. Унинг қиёфаси ортида бой фон намоён бўлади: шаҳар, унинг масжидлари ва заводлари узра юлдузли осмон ёйилган. Композиция шундай тузилганки, карнай товуши ҳар томонга тарқалиб, бутун фасад юзасининг ритмини белгилайди.

Иккинчи уйда ҳам карнай чалаётган мусиқачи тасвирланган. Бироқ панно фони кескинроқ, геометрик. Юқори қисмида қуёш жойлашган бўлиб, унинг ярми юзга эга. Чап томонда анъанавий мадраса ва масжидлар меъморчилигидаги нақшларга ишора қилувчи феруза-мовий кублардан иборат блок композицияни мувозанатлаштиради.

Фотима Абдураҳмонованинг таъкидлашича, 1993 йили тайёрланган бу икки панно мусиқа ва байрамга бағишланган ягона ансамблни ташкил этади. Карнай — тўй-ҳашамларда, халқ сайилларида янграйдиган чолғу бўлиб, бу ерда шаҳар ҳақидаги рамзга айланади: жонли, жарангдор, ҳаракатдаги. Сюжет ўтиш даври — совет даврининг тугаши ва Тошкент учун янги образлар изланишининг бошланишини таъкидлайди.

Тошкент аэропорти биноларидан бирининг фасадида 1970 йилда монументал рассом Владимир Чуб томонидан яратилган смалтадан ишланган мозаик панно сақланиб қолган.

Композиция ўзининг сермазмунлиги билан ҳайратга солади: фонда бинолар, ўсимлик нақшлари, қушларнинг силуэтларини кўриш мумкин ва бу нақш устида фазони тартибга солувчи тўқ кўк рангли аркалар қатори чўзилган.

Фотима Абдураҳмонованинг сўзларига кўра, Чуб учун мозаика нафақат безак, балки ҳикоя қилиш усули ҳам бўлган. Умумлаштирилган рамзларга мойил бўлган кўплаб ҳамкасбларидан фарқли ўлароқ, у тафсилотларга ва «кичик ҳикоя»га эътибор қаратган: юзлар, имо-ишоралар, маиший саҳналар.

«Ички» полотнода миноралар, мадраса ва масжидларнинг гумбазлари, гуллаган боғлар яққол кўзга ташланади. Фотима Абдураҳмонованинг таъкидлашича, бу ерда кундалик ҳаёт манзаралари ҳам учрайди: миллий чолғу асбоблари тутган мусиқачилар, карвонсаройлар олдидаги йўловчилар, кўза ва газлама сотувчилар. Шундай қилиб, рассом Марказий Осиё маданияти билан боғлиқ турли хил нарсалар ва образларни битта тасвирда уйғунлаштирган.

Фон устига туширилган чуқур кўк равоқлар ҳам безак панжараси, ҳам рамзий код вазифасини бажаради. Ушбу режалар ўйини туфайли томошабин ҳаракатни ҳис этади: фазо нафас олади, бозор гавжумлигидан карвоннинг секин юриши томон ўтади, дейди Фотима Абдураҳмонова.

На торцевой стене жилого дома №16 в квартале Сергели-1, который сегодня входит в состав Янгихаётского района, сохранилась мозаика 1980 года. Она выполнена в характерной для позднесоветского модернизма абстрактной манере: строгие вертикали и симметрия формируют композицию, напоминающую колонны, арки или фигуры людей с поднятыми руками. Эти формы условны и допускают разные трактовки, но в любом случае создают ощущение движения вверх, поддержки и единства.

Янгихаётский район — один из самых молодых в Ташкенте. Он был образован в 2020 году, когда южная часть Сергели была выделена в отдельную административную единицу. Новая территория вобрала в себя жилые массивы конца советского периода, которые строились как современные и просторные кварталы с широкими улицами и типовыми многоэтажными домами. В отличие от старых районов города, Янгихаёт не имеет исторических памятников, но именно поэтому мозаики и другие элементы монументального искусства 1970–1980-х годов становятся здесь особенно ценными — они придают району глубину.