ФОТО: Мумтозбегим
«Она, мен чўпон эмас, катта одам бўламан»
Парақиличбоз Муҳриддин Исломов ҳикояси
У нафақат аравачада қиличбозлик билан шуғулланади, балки парақиличбозлик бўйича мураббийлик ҳам қилади. «Ирода» лойиҳасининг навбатдаги қаҳрамони — рақибдан аввал инсон ўзини енгиши керак деб ҳисоблайдиган спортчи Муҳриддин Исломовдир.
У нафақат аравачада қиличбозлик билан шуғулланади, балки парақиличбозлик бўйича мураббийлик ҳам қилади. «Ирода» лойиҳасининг навбатдаги қаҳрамони — рақибдан аввал инсон ўзини енгиши керак деб ҳисоблайдиган спортчи Муҳриддин Исломовдир.
«Ирода» — синовларга бой ҳаёти ҳақида ҳикояси бор, аммо ўзи ҳақида гап кетганида биринчи галда бошқалардан фарқли жиҳатларига эмас, балки унинг ҳам инсон эканлигига, қобилияту салоҳиятига эътибор қаратилишини истовчи ватандошларнинг кечмишлари бериб бориладиган лойиҳадир. Унда ўз ҳаёт ҳикояси билан бўлишмоқчи бўлганлар Телеграм’да @Iroda_loyihaBot орқали боғланиши мумкин.
«En garde! Prêts? Allez» — ҳакамнинг французчалаб иштирокчиларни позицияни эгаллашга чорлови, баҳсга тайёр-тайёрмасликлари ҳақида сўраб, жангга старт бериши билан, болалигида энг севимли қаҳрамони Дартанян бўлган Муҳриддин бир қўли билан мушкетёрлариникидек шпагаси, иккинчи қўли билан эса платформага мустаҳкамланган аравачасини маҳкам тутади. Вақт ва дунё ташвишлари гўё тўхтаган, ўй-хаёл ва эмоциялари эса вақтинча музлатилгандек, бутун диққатини жанг ва рақибига қаратади.
Парақиличбозликнинг «Б» категорияси бўйича шуғулланадиган Муҳриддин Исломов 2022 йили парақиличбозлик бўйича Ўзбекистон чемпионатида иккинчи, 2023 йилгисида биринчи ва 2024−2025 йилги баҳсларда эса учинчи ўринни эгаллаган.
«Биласизми, Муборак опам мени елкасида опичиб юрарди», — дейди саволларга тортинчоқлик билан жавоб бераётган Муҳриддин интервьюнинг болаликка бағишланган қисми бошланганида анча самимийлашиб. «Қишлоқдошларим ҳам меҳрибон — кўчада кўриб қолишса, қийналмасин, дея манзилгача уловида элтиб қўярди», дея дадил оҳангда давом этади у.
Жиззахнинг Бахмалида туғилиб-ўсган Муҳриддинга уч ойлик чақалоқлигида нотўғри укол қилиб қўйган шифокор нервларидан бирининг фалажланишига сабаб бўлган. Болалигида бироз шўх ва тўполончироқ бўлган қаҳрамонимиз мактабга боришни унчалик ҳам хушламаган. Шунчаликки, ярим йўлдан ортга қайтган пайтлари ҳам бўлган.
реклама
реклама
Синфдошлари уни қўллаб-қувватлаб, устозлари яхши муносабатда бўлса ҳам ўқишга боргиси келмаганини у «соғломлар орасида ўзимни ноқулай, бегонадек ҳис қилардим», дея тушунтиради.
Муҳриддиннинг яхшироқ ўқиши, фан олимпиадаларида қатнашиб, синфнинг энг аълочи ўқувчиларидан бирига айланишига, чамаси, 5-синфга ўтиши арафасида юз берган бир воқеа сабаб бўлади.
“
Амакиваччам билан тортишиб қолганимда, унинг "Қўлингдан ҳеч нарса келмайди. Сени ким ҳам ишга оларди, шу қишлоқдан нарига чиқа олмайсан!" деганини эшитиб қолган онам қаттиқ ранжиган. "Болам, мактабга бормай юришинг бўлса, қишлоқда чўпон қилиб ҳам ишга олишмаса-чи, тақдиринг нима бўлади?", дея келажагим ҳақида қаттиқ қайғурган.
Ўшанда онаси ва ўзига «чўпон эмас, катта одам бўламан!», дея сўз берган Муҳриддин мактабни тамомлагач, Имкониятлари чекланган шахслар учун ихтисослаштирилган Республика касб-ҳунар коллежида компьютер инжиниринги йўналишида ўқиш учун Тошкентга келади.
«Коллежга биринчи борганимда, йигит-қизларнинг кулишиб ўтирганини кўриб, оқсоқланаётганим учун менинг устимдан кулишяпти, деб ўйлаганман. Кейин билсам улар гапирмайдиган ёки эшитиш бўйича ногиронлиги бор ёшлар — ўшанда ўзаро гурунглашиб ўтирган экан. Ўзимга ўхшаган тенгдошлар билан танишиб, уларнинг сафида ўзимни эркин ва бемалол ҳис қилиб ўқиганман», — дейди у.
«Коллежга биринчи борганимда, йигит-қизларнинг кулишиб ўтирганини кўриб, оқсоқланаётганим учун менинг устимдан кулишяпти, деб ўйлаганман. Кейин билсам улар гапирмайдиган ёки эшитиш бўйича ногиронлиги бор ёшлар — ўшанда ўзаро гурунглашиб ўтирган экан. Ўзимга ўхшаган тенгдошлар билан танишиб, уларнинг сафида ўзимни эркин ва бемалол ҳис қилиб ўқиганман», — дейди у.
Коллеждан кейин Санъат ва маданият институтининг Маданият ва санъат соҳасини ташкил этиш ҳамда бошқариш соҳасига ўқишга кирган Муҳриддин оиласининг давлат гранти асосида талаба бўлган биринчи вакили бўлади.
Деҳқончилик ва чорвачилик билан шуғулланиб оила тебратган ота-онаси ўғлининг бу ютуғидан ичига сиғмайди. Бу орада у ногиронлиги бор шахслар ҳақидаги «Марказдагилар» номли кўрсатувида бошловчилик қилиб, сериал ва фильмларда ҳам суратга тушади.
У спортга коллежда ўқиб юрган йиллари — жисмоний тарбия устози Аброр Абдуллаевнинг: «Спорт билан шуғулланиб, терма жамоа таркибида бўлсанг, Ўзбекистонга ҳам фойданг тегади», деган гапидан кейин кириб, пара енгил атлетика билан шуғулланади.
Деҳқончилик ва чорвачилик билан шуғулланиб оила тебратган ота-онаси ўғлининг бу ютуғидан ичига сиғмайди. Бу орада у ногиронлиги бор шахслар ҳақидаги «Марказдагилар» номли кўрсатувида бошловчилик қилиб, сериал ва фильмларда ҳам суратга тушади.
У спортга коллежда ўқиб юрган йиллари — жисмоний тарбия устози Аброр Абдуллаевнинг: «Спорт билан шуғулланиб, терма жамоа таркибида бўлсанг, Ўзбекистонга ҳам фойданг тегади», деган гапидан кейин кириб, пара енгил атлетика билан шуғулланади.
«Дадам спорт билан шуғулланишим, ўзимни уринтиришимни хоҳламаган. Ўтириб ишлайдиган, жисмоний зўриқиш талаб қилмайдиган соҳада фаолият юритишим тарафдори бўлган», дейди у.
Тахминан бир йилча шуғуллангач, спортчилар кўплиги ва рақобат кучлилиги боис пара оғир атлетикага ўтади. Мусобақаларга қатнашиб, ўринлар олади, аммо бу халқаро майдонга чиқиш учун етарли эмасди.
Тахминан бир йилча шуғуллангач, спортчилар кўплиги ва рақобат кучлилиги боис пара оғир атлетикага ўтади. Мусобақаларга қатнашиб, ўринлар олади, аммо бу халқаро майдонга чиқиш учун етарли эмасди.
Орада ҳафсаласи пир бўлиб, спортни ташламоқчи бўлганида маслаҳати корига яраган дўстининг тавсиясига кўра парақиличбозлик билан шуғулланиб кўришга қарор қилади.
“
Очиғи, олдин кўчага чиқиш, одамларга қўшилишдан тортинардим. Спорт билан шуғуллана бошлаганимдан кейин кўп нарса ўзгарди. Ҳаётга бўлган қизиқишим ортди — қандай ишлаш, таслим бўлмаслик, ҳаракат қилиш кераклигини ўргандим.
Парақиличбозлик мустақил Ўзбекистонда 1992 йили тузилиб, ўша йилнинг ўзида қиличбозларнинг Осиё ва Халқаро федерацияларига аъзо бўлган Қиличбозлик федерациясига нисбатан «навниҳол». Буни аравачада қиличбозлик бўйича илк Ўзбекистон чемпионати бор-йўғи уч йил аввал — 2022 йили ўтказилганидан ҳам билиш мумкин.
реклама
реклама
Муҳриддин эса спортнинг ушбу турига 2023 йилда қадам қўйди. Чирчиқдаги Олимпия-Паралимпия спорт турларига тайёрлаш марказида шуғуллана бошлаганига уч кун бўлмай, Қорақалпоғистондаги мусобақада иштирок этади. Якка жанглардан кўнгли тўлмаса-да, жамоавий натижалардан илҳомланиб, яхшироқ тайёрланишга ҳаракат қилади.
“
Дастлаб қилич билан жанг қилиш қанақасига завқ бериши мумкинлигини ақлимга сиғдиролмаганман. Мунтазам машғулот ва жанглардан кейин эса бу борадаги фикрим ўзгарган. Ушбу спорт турининг нақадар эмоцияга бойлигини англаганман. Ўзбекистон чемпионатида жамоавий биринчиликни қўлга киритганимиз энг эсда қоларли ва ёрқин воқеалардан бири бўлганди.
Ушбу спортнинг жиҳозлари, кийим-кечаклари қиммат — уларни сотиб олиш, янгилашга ҳамманинг ҳам чўнтаги чидамаслиги мумкин. Муҳриддин ҳам мана шундай моддий сабаблар билан бироз танаффус қилишига тўғри келган.
Парақиличбозликнинг куртка (колет) ва бриждан иборат оппоқ енгил ҳимоя кийими бўлади. Оёққа махсус пойабзал ва тиззагача узун пайпоқ кийилади. Спортчининг юзини ҳимоя қилиш учун металл панжарали ниқоб ва бўғизни ҳимоя қилувчи мослама, қуролни ушлайдиган қўлига эса қўлқоп тақади. Аравачада жанг қилингани учун ҳар бир спортчига алоҳида аравача ясалиб, ундан фақат жанг пайти фойдаланилади.
2024 йил Россиядаги мусобақага уйдагилардан пул олиб, амаллаб бориб келган Муҳриддиндаги унча ижобий бўлмаган кайфият мусобақадаги иштирокидан кейин ўзгаради. Кейин Таиландда бўлиб ўтган Осиё чемпионати, Венгрияда бўлиб ўтган халқаро мусобақа ва 2−8 сентябрда Жанубий Кореяда бўлиб ўтган Жаҳон кубогида қатнашади.
“
Биласизми, бу спорт учун тажриба жуда муҳим. Рақибларимиз йиллар давомида — баъзилари ҳатто 8−10 йилдан бери шуғулланиб тажриба орттирган. Аравачада қиличбозлик Ўзбекистонда энди ривожланаётгани, қолаверса, ўзимнинг ҳам шуғулланаётганимга ҳали кўп бўлмагани учун халқаро беллашувларда ўрин олиш қийинроқ бўляпти. Рейтинг очколари бўйича ҳозир дунёнинг кучли 20 талик спортчилари орасида ўзбек парақиличбозлари ҳам бор. Совриндор бўлишимизга жуда яқин, деярли бир қадам қоляпти. Асосийси ўз устимизда ишлашдан тўхтамаяпмиз ва меҳнатимиз тез орада ўз мевасини беришига ишонамиз.
Нафақат ғалаба, балки мағлубият ҳам абадий эмас, деб биладиган спортчини енгилиш синдирмайди, аксинча, кўпроқ ҳаракат қилиш, яхшироқ шуғулланишга ундайди. Муҳриддиннинг фикрича, инсон рақибидан аввал ўзини енгиши керак.
Муҳриддиннинг парақиличбозликдаги илк мураббийи Сайитбек Женбаев эди, ҳозир эса ушбу жанг санъати сирларини Шерали Насировдан ўрганяпти. Айни вақтда, ўзи ҳам Андижондаги Олимпия ва Паралимпия спорт турларига тайёрлаш марказида 15 ёшдан катта ва 30 ёшдан кичик спортчиларга мураббийлик қиляпти.
Кунига икки маҳал — эрталаб 8:30 дан 10:00 гача, сўнг 17:00 дан 19:00 гача машғулотлар ўтказади. Орада ўқувчилар овқатланиб, дам олади. Машғулотларда қўл техникаси, тезликдан ташқари, чўзилувчанлик, яъни эластикликка ҳам ишланади.
«Оғир атлетика билан шуғулланганда қўлларим қотиб кетгани учун ўзим ҳам чўзилувчанлик устида кўпроқ ишлашимга тўғри келган», — дейди Муҳриддин.
Кунига икки маҳал — эрталаб 8:30 дан 10:00 гача, сўнг 17:00 дан 19:00 гача машғулотлар ўтказади. Орада ўқувчилар овқатланиб, дам олади. Машғулотларда қўл техникаси, тезликдан ташқари, чўзилувчанлик, яъни эластикликка ҳам ишланади.
«Оғир атлетика билан шуғулланганда қўлларим қотиб кетгани учун ўзим ҳам чўзилувчанлик устида кўпроқ ишлашимга тўғри келган», — дейди Муҳриддин.
Қиличбозлик бўйича мусобақалар тузилиши, ўлчами ва қўлда тутилиши билан фарқ қиладиган уч хил қилич – рапира, шпага ва сабляда ўтказилади. Мазкур спортдан тез ва оператив қарор қилишни ўрганган суҳбатдошимиз асосан шпага ва сабля билан жанг қилади.
“
Қиличбозликни математикага ўхшатаман: унда ҳар бир ҳужум, усул ва тажрибадан фойдаланиш учун сизда ҳисобли вақт — атиги бир-икки сония бўлади. Шу қисқа вақт ичида қарор қабул қилиш, уни тезик билан қўллаш лозим. Яна ундан қачон ҳаракат қилиш, қай вақт тўхташ кераклигини ўрганиш мумкин.
Тинимсиз машғулотларда ҳолсизлик, фаолликнинг сусайиши кузатилиши мумкинлигини таъкидлаган Муҳриддин жангларга психологик тайёрланишдан ташқари, рақибнинг усули, техникаларини ўрганиш ҳам жуда муҳимлигини айтади. Унинг ўзи ҳам вақт топиши билан юзлашадиган спортчининг тактикасини диққат билан кўздан кечиради.
Мустақил ҳаёт учун қишлоғидан кетганига 8 йил бўлган Муҳриддин асосий иши Андижонда бўлгани учун уйига деярли 5−6 ойда бир боради. Ота-онасига қишлоқдошлари: «Ўғлингиз барака топсин, халқаро мусобақаларда қатнашяпти, юртма-юрт кезяпти», деганини эшитиб, бу гап-сўзлардан кўнгли кўтарилади.
Мустақил ҳаёт учун қишлоғидан кетганига 8 йил бўлган Муҳриддин асосий иши Андижонда бўлгани учун уйига деярли 5−6 ойда бир боради. Ота-онасига қишлоқдошлари: «Ўғлингиз барака топсин, халқаро мусобақаларда қатнашяпти, юртма-юрт кезяпти», деганини эшитиб, бу гап-сўзлардан кўнгли кўтарилади.
Ҳозирда 2026 йил Японияда бўладиган Параосиё ўйинларига тайёргарлик кўраётган Муҳриддин Исломов инсон ҳар қандай ҳолатда ҳам ҳаракатдан тўхтамаслиги керак, деб ҳисоблайди.
«Ҳаракатдан тўхташ — ҳаёт тугади, дегани. Уйда ўтириб қолиш, ҳеч нима қила олмаслик, умуман, чорасизлик — энг катта мағлубият», — дейди у.
«Ҳаракатдан тўхташ — ҳаёт тугади, дегани. Уйда ўтириб қолиш, ҳеч нима қила олмаслик, умуман, чорасизлик — энг катта мағлубият», — дейди у.
Материални Гулираъно Мусаева тайёрлади.
Фотосуратлар муаллифи: Мумтозбегим / Gazeta
Матн ва барча график материалларга бўлган ҳуқуқлар Gazeta нашрига тегишли. Gazeta интернет-нашрида эълон қилинган материаллардан фойдаланиш шартлари билан бу ерда танишиш мумкин.
Қизиқарли нарсаларни биласизми? У ҳақида бошқаларга айтиб бермоқчимисиз? Ўз ҳикоянгизни sp@gazeta.uz электрон манзилига юборинг.
