Uzum Market ва Afisha Media махсус лойиҳасида сўз юритиладиган навбатдаги шаҳар — Ғаллаорол шаҳри. Шаҳар Жиззахдан 40 дақиқалик масофада жойлашган. Бу ерга бутун мамлакатдан зиёратчилар келишади, Ғаллаоролда Саъд ибн Абу Ваққоснинг муқаддас булоғи жойлашган. Ғаллаорол 1973 йилда қишлоқдан шаҳарга айлантирилди. XX асрда бу ерда мисли кўрилмаган миқдорда вольфрам, гранит, оҳактош, охра, кварц ва дала шпати қазиб олинган.
Шаҳарнинг ўзида 50 мингга яқин аҳоли яшайди. Нанайдаги каби аҳоли кўпинча чорвачилик билан шуғулланади, ёшлар эса Олмалиқ ёки Зарафшонга олтин, руда, металл қазиб олиб, ота-боболари ишига ҳурмат бажо келтирадилар. Қолган меҳнатга лаёқатли аҳоли Тошкент ва Самарқандга ёки Россияга жўнаб кетади.
2026 йилда шаҳарнинг 100 йиллиги муносабати билан Ғаллаорол тарихига бағишланган китоб нашр этилади — у бешта маҳаллий оқсоқоллар саъй-ҳаракатлари билан тузилмоқда. Ҳокимлик вакилларининг айтишича, унда шаҳарнинг тарихи ҳақидаги ҳикоя, иқтисодий маълумотлар ва халқ оғзаки ижоди бўйича қайдлар ҳам ўрин олади. Ҳа, бу ерда ҳам афсона ва ривоятлар етарлича.
Шаҳарнинг ўзида 50 мингга яқин аҳоли яшайди. Нанайдаги каби аҳоли кўпинча чорвачилик билан шуғулланади, ёшлар эса Олмалиқ ёки Зарафшонга олтин, руда, металл қазиб олиб, ота-боболари ишига ҳурмат бажо келтирадилар. Қолган меҳнатга лаёқатли аҳоли Тошкент ва Самарқандга ёки Россияга жўнаб кетади.
2026 йилда шаҳарнинг 100 йиллиги муносабати билан Ғаллаорол тарихига бағишланган китоб нашр этилади — у бешта маҳаллий оқсоқоллар саъй-ҳаракатлари билан тузилмоқда. Ҳокимлик вакилларининг айтишича, унда шаҳарнинг тарихи ҳақидаги ҳикоя, иқтисодий маълумотлар ва халқ оғзаки ижоди бўйича қайдлар ҳам ўрин олади. Ҳа, бу ерда ҳам афсона ва ривоятлар етарлича.
Саъд ибн Абу Ваққос зиёратгоҳи— Ғаллаорол туманидаги муқаддас булоқ. Ёз ва баҳорнинг илиқ кунларида бу жой ички туризмни ўзига жалб қилиш марказидир. Бу жойни халқ айнан ана шундай — «Туризм» деб атайди.
Afrosiyob тезюрар поезди белгиланган жадвал бўйича Тошкентдан Жиззах темир йўл бекатига бир соат-у ўн дақиқада етиб боради. Шаҳар сизни совуқ об-ҳаво билан қарши олади. Жамоани Ғаллаоролга олиб кетаётган такси ҳайдовчисининг сўзларига кўра, бир кун олдин Жиззахда биринчи қор ёққан. Манзилга яқинлашган сари совуқликка туман ҳам қўшилади. Гарчи унчалик табиий бўлмаса-да, туман бу ерда кўп учрайдиган ҳодиса, лекин бу ҳақда кейинроқ гаплашамиз.
«Бу ерга жуда кўп зиёратчилар келади. Бу жой Зоминга ўхшайди, ёзда ҳам салқин бўлади. Улар оилалари билан келиб, супалар ва столлар атрофида ўтиришади. Палов пиширишади, дуо ўқишади, тилак айтишади. Бугун бу ерда қуюқ туман, аммо тинч ва ҳотиржам қувват кучини албатта ҳис этишингиз мумкин», — дейди Ғаллаоролга олиб кетаётган хокимлик ходими Санжар ака.
Саъд ибн Абу Ваққос муқаддас булоғи
Пайғамбарнинг 10 саҳобаларидан бири бўлган Саъд ибн Абу Ваққос 601 йилда Маккада туғилган. Афсоналарга кўра, Абу Ваққос кучли камончи, шунингдек, пайғамбарнинг энг ишончли ва содиқ одамларидан бири бўлган. У динни ғайридинлар ҳудудига тарқатиш учун Мовароуннаҳр ерларига кирган қўшин қўмондони эди. Жумладан, Ғаллаорол туманидаги Авлиё ота қишлоғи ҳудудида яшовчи халқларни ислом динига жалб қилган. Унинг иштирок этган жангларидан бирининг жойида бир пайтлар булоқ пайдо бўлган бўлиб, бугунга келиб бутун мамлакатдан одамлар шу булоққа ташриф буюришади.
Ғаллаорол туманидаги иккинчи манзилимиз шаҳар типидаги Қўйтош қишлоғи бўлди. Атроф-муҳит туфайли бу жой диққатга сазовордир — у келиб чиқиши номаълум тошлар билан қопланган тепаликлар котлованига ўхшайди. Қўйтош раиси Рифат Батирев тошлар ҳақидаги чиройли афсонани айтиб берди:
Қўйтош 1941 йилдан 1990 йилгача бўлган даврда бу ерда рекордли ҳажмда вольфрам қазиб олингани билан машҳур. Бугунги кунда чорвачилик иқтисодиётнинг асосий ривожлантирувчи кучи бўлиб қолди.
«Ота-боболаримиздан оғиздан-оғизга бир ривоят ўтиб келади: бир чўпон яшаган, унга бир бойваччанинг қизи ошиқ бўлиб қолган. Қиз унга турмушга чиқмоқчи бўлди, аммо чўпон ўзига ўхшаган оддий ва меҳнаткаш қизга уйланишини айтди. Шунда бойваччанинг қизи дарғазаб бўлиб, чўпонни қўйлари билан бирга тошга айлантирди. Қўйтош деган жой номи ҳам шундан келиб чиққан — «қўй» — қўчқор, «тош», табиийки, тош демакдир.
Афсоналар ўз йўлига, аммо бу ерда тошларнинг пайдо бўлиш сабаби ҳалигача илмий жиҳатдан тушунтирилмаган. Булар Нурота тоғ тизмасидаги тошлардир. Табиат мўъжизаси, яна нима дейиш мумкин. Ҳаммаси ҳаво таъсирида. Юқорига чиқсангиз, динозаврларга ёки қучоқлашиб турган маймунларга ўхшаш тошларни кўрасиз.
Бу ерга баҳорда келинг. Ҳамма ёқда яшиллик ва гуллар. Бу ерда доривор ўсимликлар кўп, шунинг учун одамлар тез-тез дорихоналарга бормайди. Ўзимизни ўзимиз даволаймиз».
Афсоналар ўз йўлига, аммо бу ерда тошларнинг пайдо бўлиш сабаби ҳалигача илмий жиҳатдан тушунтирилмаган. Булар Нурота тоғ тизмасидаги тошлардир. Табиат мўъжизаси, яна нима дейиш мумкин. Ҳаммаси ҳаво таъсирида. Юқорига чиқсангиз, динозаврларга ёки қучоқлашиб турган маймунларга ўхшаш тошларни кўрасиз.
Бу ерга баҳорда келинг. Ҳамма ёқда яшиллик ва гуллар. Бу ерда доривор ўсимликлар кўп, шунинг учун одамлар тез-тез дорихоналарга бормайди. Ўзимизни ўзимиз даволаймиз».
Қўйтош қишлоғи
«Uzum савдони, айниқса, кийим-кечак сотиб олишни жуда ўзгартирди. Биз уни фақат у ердан сотиб оламиз, чунки онлайн майдончадаги нархлар маҳаллий дўконларга қараганда беш баравар паст. Кийиб кўриш билан ҳам муаммо йўқ. Агар нимадир мос келмаса, алмаштиришни сўраймиз ва бир неча кун кутамиз, лекин бу қўрқинчли эмас, энг муҳими бу фойда», — дейди маркетплейс пакетини кўтариб чиққан аёллардан бири.
Олис ҳудудларда одат бўлганидек, фақат уй бекалари эмас, балки ёшлар ҳам харидларни фаол амалга оширмоқда. Муҳаммад Юсуф бунга яққол мисол — йигит маркетплейс билан яхши таниш, муддатли тўловдан фаол фойдаланади.
Олис ҳудудларда одат бўлганидек, фақат уй бекалари эмас, балки ёшлар ҳам харидларни фаол амалга оширмоқда. Муҳаммад Юсуф бунга яққол мисол — йигит маркетплейс билан яхши таниш, муддатли тўловдан фаол фойдаланади.
Ғаллаорол
Шаҳар бўйлаб сайр қилиш давомида жамоа оқсоқоллардан бири Бўрон ака билан учрашди, у шаҳар ҳақида бир нечта қизиқарли фактларни айтиб берди:
Ғаллаорол тумани 1926 йил 5 сентябрда ташкил этилган. Бунгача туман Самарқанд вилояти таркибига кирган ва Янгиқўрғон деб номланган. 35 та шаҳарча ва маҳалла фуқаролар йиғинлари фаолият кўрсатмоқда. Йирик магистралга яқинлиги ва кўплаб зиёратгоҳлар мавжудлиги сабабли аҳоли туманни туризмни ривожлантириш марказларидан бирининг келажагига ишонади.
«Ғаллаорол — вилоятдаги энг эски туман. Зомин ҳам бор, аммо Ғаллаорол тумани ҳудуд бўйича энг каттаси. Бу ерда 90 йилдан ортиқ вақт олдин лалми ерларда ғалла етиштириш учун ташкил этилган илмий-тадқиқот институти бор. Совет даврида бу йўналишда етакчи ўринларни эгаллаган совхозлар кўп эди.
Бугун бу ерда чорвадорлар кўп. Қорамоллардан асосан қўй боқилади. Илгари барча совхозларда қарийб 84 минг бош мол бўлган. Дарвоқе, бир совхоз бўлиб, уни руслар бошқарарди. У ерга швед сигирларни парвариш қилиш ускуналари келтирилди. Дарвоқе, сут соғиш билан фақат эркаклар шуғулланган».
Бугун бу ерда чорвадорлар кўп. Қорамоллардан асосан қўй боқилади. Илгари барча совхозларда қарийб 84 минг бош мол бўлган. Дарвоқе, бир совхоз бўлиб, уни руслар бошқарарди. У ерга швед сигирларни парвариш қилиш ускуналари келтирилди. Дарвоқе, сут соғиш билан фақат эркаклар шуғулланган».
Шаҳар бир қаватли хусусий уйлардан қурилган. Шаҳар ичида бир нечта заводлар мавжуд — асфальт, вино ва калий заводлари. Бу ердаги одамлар меҳнатсевар, йўлда учраган ҳар бир бола эса бор овози билан «Ассалому алайкум» деб саломлашади.
Реклама ҳуқуқлари асосида.
«Атрофда тунука томли уйлар бор. Мана шу калий темирни эритади. Эрталаб соат 6 да мен ҳар куни стадионга бораман ва ниқоб кийишга мажбурман, чунки ҳаводаги модда кўз-бурнимга кучли таъсир қилади. Туман таъсири айниқса маҳалла ичида жуда сезилади. Гарчи бу қийинлигини тушунсам-да, масалани бир амаллаб ҳал қилишларини истардим».
Қолганига келсак, Ғаллаорол аҳли бу ердаги ҳаётдан мамнун . Газ, электр энергияси ва коммуникацияларда муаммо йўқ, сув тоза ва мазали — ўз қудуғимиздан чиқади.
Калий ишлаб чиқариш заводи
Маҳаллий аҳоли вакилларидан бири бизга шаҳарда доимий туман бўлишининг сабабини айтиб берди — бунга сабабчи юқорида айтиб ўтилган калий заводи бўлиб чиқди. Бўрон ака айтишича:
